تقویم تاریخ؛ از جنگ صفین تا آتش بس رسمی میان ایران و عراق

جنگ صفین میان معاویه و امام علی (ع)

۱۴۰۸ سال پیش در چنین روزی، اول صفر سال ۳۷ هجری قمری مرحله نهایی نبرد میان دو لشگر حضرت علی (ع) و معاویه در محلی به نام صفین در کنار رود فرات در عراق، آغاز شد.

معاویه پس از به خلافت رسیدن امام علی (ع) از بیعت با وی خودداری کرد و به بهانه خونخواهی عثمان، خلیفه سوم، جنگ با علی (ع) را آغاز کرد. معاویه در زمان خلافت عثمان، والی شام بود و پس از مرگ او، قصد داشت حکومت سراسر جهان اسلام را به دست آورد و آن را در خانواده خود موروثی کند. جنگ معاویه علیه حضرت علی (ع) به همین دلیل شروع شد. در این نبرد، هنگامی که معاویه در آستانه شکست قرار گرفت، به پیشنهاد عمروبن عاص دستور داد که قرآن‌ها را بر سر نیزه کنند تا مردم را فریب دهند و از ادامه نبرد باز دارند. گروهی از سپاهیان حضرت علی (ع) علیرغم هشدار‌های آن حضرت، فریب خوردند و از ادامه جنگ سرباز زدند. در اثر شرایط به وجود آمده و فشار این گروه از سپاهیان حضرت علی (ع) که به خوارج شهرت یافتند، سرنوشت جنگ به حکمیت (داوری) سپرده شد

ورود کاروان اسرای کربلا به دمشق

۱۳۸۴ سال پیش، در روز اول صفر سال ۶۱ هجری قمری کاروان خاندان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) که پس از واقعه جانگداز کربلا به اسارت گرفته شده بودند، وارد دمشق مرکز حکومت یزید بن معاویه شد.

در دمشق، اهل بیت پیامبر (صلی الله و آله و سلم)، بخصوص حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در مقاطع مختلف، ازجمله در دربار یزید و مسجد شام به افشاگری علیه یزید حاکم ستمکار اموی پرداختند و پیام خون شهیدان کربلا را به بهترین نحو به مردم رساندند، به طوری که مردم شام از واقعیت جنایات سپاه یزید در کربلا، آگاه و نسبت به وی و عمال او خشمگین شدند. این موضوع موجب شد که یزید، صدور فرمان قتل امام حسین (ع) و یارانش را تکذیب کند و گناه آن را به گردن عبیدا... بن زیاد، والی کوفه بیندازد. همچنین تحت فشار افکار عمومی، یزید مجبور شد پس از چندی کاروان اهل بیت پیامبر (ص) را به مدینه بازگرداند.

درگذشت کمال الملک، نقاش برجسته معاصر

۸۳ سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم مرداد سال ۱۳۱۹ هجری شمسی؛ «محمد غفاری» ملقب به «کمال الملک»، نقاش برجسته معاصر در نیشابور ـ در شمال شرقی ایران ـ درگذشت. وی در مدرسه دارالفنون تهران به تحصیل پرداخت و در زمینه نقاشی که هنر مورد علاقه اش بود به موفقیت‌های بزرگی رسید. کمال الملک بعد از مدتی در دربار ناصرالدین شاه قاجار به کار مشغول شد و آثار ارزشمندی خلق کرد.

بالغ بر یکصد و هفتاد تابلوی نقاشی زیبا، حاصل این دوره از کار‌های کمال الملک است. این هنرمند برجسته ایرانی جهت تکمیل اطلاعات هنری خویش سفر‌هایی به اروپا کرد. وی پس از بازگشت به ایران، شاگردان هنرمندی پرورش داد. کمال الملک با روی کار آمدن رضا خان به دلیل امتناع از ترسیم چهره او و پسرش، به روستایی در حومه نیشابور، تبعید شد و تا پایان عمر همانجا ماند. پیکر این هنرمند نقاش و استاد ارزنده ایرانی در باغی زیبا در کنار آرامگاه حکیم بزرگ، عطار نیشابوری مدفون است.

از آثار مهم کمال الملک می‌توان به تابلو‌های «میدان کربلا»، «تالار آئینه»، «شکارچی»، «باغچه» و «حوض گلستان» اشاره کرد.

اعلام آتش بس رسمی میان ایران و عراق

۳۵ سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم مرداد سال ۱۳۶۷ هجری شمسی؛ پس از هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، آتش بس رسمی توسط سازمان ملل و براساس یکی از بند‌های قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل، اعلام شد. شایان ذکر است که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، قدرت‌های سلطه طلب که منافع خویش را در خطر می‌دیدند، برای از بین بردن این کانون آگاهی و بیداری در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه، توطئه‌های مختلفی را طراحی و اجرا کردند.

پس از یک سلسله اقدامات تخریبی جهت تضعیف انقلاب اسلامی، سرانجام صدام، دیکتاتور سابق عراق، با تحریک قدرت‌های بزرگ به ویژه آمریکا، به بهانه‌های واهی در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ هجری شمسی، جنگ همه جانبه‌ای را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. در آغاز تجاوز عراق، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه‌ای خواستار آتش بس در جنگ شد. اما در آن قطعنامه کوچکترین اشاره‌ای به تجاوز آشکار نیرو‌های عراقی و لزوم عقب نشینی فوری آن‌ها از خاک ایران نشده بود. پس از پیروزی‌های گسترده نیرو‌های باایمان و دلاور ایرانی در جبهه‌های نبرد و عقب راندن متجاوزین عراقی از خاک میهن اسلامی، نقشه‌های صدام و قدرت‌های بزرگ حامی وی، خنثی شد و شورای امنیت بالاخره ناگزیر شد با دیدی واقع بینانه‌تر به بررسی روند رویداد‌های جنگ تحمیلی بپردازد. برهمین اساس، این شورا قطعنامه ۵۹۸ را صادر کرد و سرانجام در چنین روزی براساس یکی از بند‌های این قطعنامه، آتش بس به طور رسمی اعلام شد.

جنگ اجنادین

۱۳۷۰ سال پیش در چنین روزی، هجدهم اوت سال ۶۵۳ میلادی؛ جنگ «اجنادین» (Ajnadeen)، در محلی به همین نام در فلسطین - میان مسلمانان و رومیان به وقوع پیوست. در این جنگ نابرابر، نیرو‌های رومی چندین برابر سپاه اسلام بودند، اما مسلمانان به جهت ایمان و اراده قوی، پیروز شدند. رومیان پس از این شکست سخت، تا حدود دمشق عقب نشینی کردند و بدین ترتیب نواحی وسیعی از متصرفات خود را از دست دادند.

درگذشت خاورشناس انگلیسی

۱۵۵ سال پیش، در روز هجدهم اوت سال ۱۸۶۸ میلادی؛ «رینولد نیکلسون» (Reynold Nicholson) خاورشناس انگلیسی و مترجم متون کهن اسلامی و ایرانی، متولد شد. وی از کودکی تحت تأثیر پدربزرگش به زبان عربی و تاریخ اسلام علاقه‌مند بود؛ بنابراین در دانشگاه نیز به آموختن زبان عربی پرداخت. نیکلسون در دوره دکتری با ادوارد براون ایران شناس معروف آشنا شد و زبان فارسی را فراگرفت، به طوری که پس از فراغت از تحصیل استاد زبان فارسی شد. وی پس از مرگ براون، رئیس کرسی زبان عربی دانشگاه کمبریج لندن شد. مهمترین اثر این خاورشناس پرکار انگلیسی، ترجمه و ویرایش مثنوی اثر بزرگ مولانا جلال الدین، عارف و شاعر نامدار ایرانی است. وی شرحی ۸ جلدی نیز بر این دیوان معروف نوشته است. نیکلسون همچنین کتاب تذکرة الاولیاء نوشته عطار نیشابوری دیگر عارف ایرانی را تنقیح و ترجمه کرد.

وی برخی دیگر از کتاب‌های مهم عرفای ایرانی و عرب را به انگلیسی ترجمه کرد. از تألیفات نیکلسون می‌توان «تاریخ ادبیات عرب»، «مطالعات در باب تصوف اسلامی» و «عرفای اسلام» را نام برد. وی در سال ۱۹۴۵ درگذشت.