تقویم تاریخ؛ از مذاکرات ایران و شووری تا مرگ مناخیم بیگن

تولد آمریکو وسپوس، کاشف و دریانورد ایتالیایی

569 سال پیش در چنین روزی، نهم مارس سال 1454 میلادی:

«آمریکو وسپوس» (americo vespucci)، مکتشف و دریانورد ایتالیایی متولد شد. او به دلیل علاقه زیاد به دریانوردی ، از جوانی به شغل ملوانی روی آورد و به درجه ناخدایی رسید . وسپوس چهار بار به سرزمین ناشناخته ای که تا آن زمان نامی نداشت و بعدها با الهام از نام او آمریکا خوانده شد ، سفر کرد . از اینرو عده ای وسپوس را کاشف واقعی آمریکا می دانند. وی در سال 1512 میلادی درگذشت. شرح سفرهای آمریکو وسپوس ، توسط مولر جغرافیدان آلمانی در سال 1507 میلادی منتشر شد. وی در کتابش پیشنهاد کرد که قاره جدید را به نام آمریکو وسپوس، «آمریکا» بنامند.

 

 

قتل سید جمال الدین اسدآبادی، از رهبران مبارز ضد استعماری

126 سال پیش در چنین روزی، هجدهم اسفند سال 1275 هجری شمسی:

«سید جمال الدین اسدآبادی» ، روحانی آگاه و از رهبران مبارزات ضداستعماری ملل مسلمان ، به قتل رسید. او در قریه اسدآباد همدان در غرب ایران متولد شد و در جریان تحصیلاتش ، درعلومی مانند فلسفه ، نجوم و تاریخ مهارت بسیار یافت. وی علاوه بر زبان های عربی ، فارسی و ترکی / با زبان های انگلیسی، فرانسه و روسی نیز به خوبی آشنا بود. سید جمال الدین اسدآبادی از پیشروان اندیشه اتحاد اسلامی و یکی از مخالفان سرسخت نفوذ استعمار در کشورهای اسلامی بود. این متفکر و مصلح بزرگ اسلامی، از هیجده سالگی مسافرت های خود را به اکثر سرزمین های اسلامی آغاز و برای اتحاد ملت های مسلمان تلاش بسیار کرد. سید جمال الدین با انتشار روزنامه های «عروة الوثقی» در پاریس و «ضیاء الخافقین» در لندن ، سعی در بیداری ملل مسلمان داشت. او همچنین با ایراد خطابه های پرشور، افکار آزادیخواهانه را در میان مردم منتشر می کرد و به همین دلیل با دشمنی استعمارگران و حکومت های مستبد مواجه بود. سرانجام نیز سید جمال الدین اسدآبادی ، پس از آنکه در اروپا مورد تعقیب قرار گرفت ، به استانبول پایتخت عثمانی رفت. اما عبدالحمید پادشاه وقت عثمانی ، وی را مسموم و شهید کرد . با این حال روشنگری های سید جمال الدین تاثیر بسزایی در بیداری مسلمانان داشت و منشاء مبارزات وحدت طلبانه و ضداستعماری در برخی از کشورهای جهان اسلام بود .

 

 

توقیف جراید و روزنامه های کثیرالانتشار به دستور رضاخان

101 سال پیش در چنین روزی هجدهم اسفند سال 1300 هجری شمسی:

جراید و روزنامه های کثیرالانتشار ایران به دستور رضاخان میرپنج توقیف شدند . یک سال پس از کودتای سوم اسفند 1299 ش ، در ابلاغیه وزارت جنگ ، رضاخان به صراحت ، خود را مسبب اصلی کودتا معرفی کرد و به همین دلیل ، جراید آزادی خواه، به شدت به سردار سپه و حکومت نظامی اعتراض کردند . بار دیگر در هفدهم اسفند ، اعلامیه شدیدی از سوی وزارت جنگ صادر شد که مدیران جراید را به توقیف و تنبیه تهدید می‌ کرد . این عوامل ، مدیران جراید را به واکنش و اعتراض واداشت. در روز هجدهم اسفند، یکی از روزنامه‌ ها، در مقاله ای بسیار اعتراض‌ آمیز ، به سردار سپه تاخت و اقدامات او را به شدت به باد انتقاد گرفت . به محض انتشار روزنامه ، چند قزاق مامور توقیف مدیر آن روزنامه شدند . برخی دیگر از مدیران جراید نیز از بیم حکومت نظامی به حرم حضرت عبدالعظیم رفتند اما هنگامی که امنیت خود را در خطر دیدند به سفارت روس پناهنده شدند . سرانجام کوشش تحصن کنندگان و سفیر روسیه، سردار سپه را به پذیرش لغو حکومت نظامی وادار کرد، هرچند که وی به این تعهد خود عمل نکرد.

 

 

مذاکرات ایران و شوروی

77 سال پیش در چنین روزی هجدهم اسفند سال 1324 هجری شمسی:

"احمد قوام" ، نخست وزیر وقت ایران از سفری مهم و تاریخی به شوروی و مذاکره با مقامات این کشور بازگشت . با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین ، قرار شد با پایان جنگ ، نیروهای اشغالگر ، خاک ایران را ترک کنند. در این میان انگلستان و آمریکا برای وادار ساختن شوروی به خروج از ایران ، نیروهای خود را از ایران تخلیه کردند و شوروی را در برابر مجامع جهانی و فشار افکار عمومی قرار دادند . دولت شوروی علی‌رغم تعهدات قبلی ، به حضور در ایران ادامه داد و علاوه بر دخالت در امور داخلی ایران ، از خودمختاری آذربایجان و حزب دموکرات به رهبری سید جعفر پیشه‌ وری نیز حمایت ‌کرد . این وقایع به شکایت ایران از شوروی به سازمان ملل متحد منجر شد . با شکایت ایران ، سازمان ملل از ایران و روسیه خواست برای حل مشکل ، از طریق مذاکره عمل کنند . از این رو، قوام السلطنه در آخر بهمن 1324 به شوروی سفر کرد . در جریان این مذاکرات ، دولت کرملین پیشنهادی 6 ماده ‌ای ارائه کرد که به رسمیت شناختن خودمختاری آذربایجان از سوی ایران و امتیاز تاسیس شرکت مختلط نفت ایران و شوروی برای استخراج نفت شمال ، مهم‌ترین مفاد آن بود. درخواست ‌های استعمارگرانه شوروی باعث شد قوام ‌السلطنه ضمن تسلیم اعتراض‌نامه به دولت شوروی، در پایان سفر بیست روزه خود به ایران باز گردد . پس از آن ، مسئله حضور نیروهای روس در ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شد و در نهایت با وساطت مجامع جهانی ، نیروهای اشتغالگر شوروی در خرداد سال بعد ، ایران را ترک کردند. با خروج این افراد، دولت ایران نیز غائله خودمختاری آذربایجان را سرکوب کرد.

 

 

اعلام خبر شهادت خاندان حکیم

38 سال پیش در چنین روزی هجدهم اسفند سال 1363 هجری شمسی:

خبر شهادت خاندان حکیم به دست مزدوران رژیم بعث عراق اعلام شد . در هجدهم اسفند 1363ش، خبر تکان دهنده کشتار ده تن از علمای بزرگوار حوزه علمیه نجف اشرف منتشر شد . این افراد عموماً از منسوبین بیت شریف مرجع بزرگوار، آیت‌ اللَّه سید محسن حکیم بودند. در پی اعلام شهادت این عده ، که مدت‌ ها در حبس و بازداشت رژیم صدام به سر برده بودند ، امام خمینی(ره) با صدور اعلامیه ‌ای ، ضمن اظهار تاسف و تاثر از این اقدام جنایتکارانه ، تصریح کردند : " از جنایتکاری که با اعمال خود ، روی مغول را سفید کرده و از خونخواری که دستش تا مرفق در خون بی‌گناهان ایران و عراق فرو رفته ، توقع و انتظاری  جز این نیست." ایشان در ادامه ضمن انتقاد از سکوت مجامع بین ‌المللی فرمودند: این ‌گونه اعمال ، خوی شیطان صفتان و درندگان منحرف است . تعجب از مدّعیان دروغین مدافع حقوق بشر است که این جنایت پیشگان را در اطراف جهان برای این اعمال تشویق می‌ کنند و به آنان کمک ‌های تسلیحاتی و تبلیغاتی می ‌کنند . تعجب از سازمان ‌های عریض و طویل بین ‌المللی است که گاه با گفتار و گاه با سکوت خود ، از اینان پشتیبانی می‌ کنند."

 

 

مرگ مفاهیم بگین از پایه گذاران رژیم جعلی صهیونیستی

31 سال پیش درچنین روزی، نهم مارس سال 1992 میلادی:

«مناخم بگین» (Menachem Begin)، از پایه گذاران رژیم جعلی صهیونیستی و حزب راستگرای لیکود، مُرد. بگین در سال 1913 در بلاروس متولد شد و پدرش که یک صهیونیست افراطی بود ، درشکل گیری شخصیت وی نقش موثری داشت. بگین در دوازده سالگی، گارد جوانان صهیونیست را تشکیل داد و دو سال پس از مهاجرت به فلسطین درسال 1942، به فرماندهی سازمان تروریستی افراطی ایرگون منصوب شد . این سازمان یکی از گروههای تروریستی اصلی و تندرو صهیونیست ها بود که نقش موثری در کشتار فلسطینی ها و اخراج آنها از سرزمینشان داشت . خشونت و بی رحمی بگین در فرماندهی عملیات تروریستی به حدی بود که دیوید بن گوریون که خود از پایه گذاران رژیم صهیونیستی است ، بگین را یک هیتلر واقعی توصیف کرده است . وی پس از احراز مقام هایی در چند کابینه رژیم صهیونیستی ، درسال 1977 به عنوان نخست وزیر این رژیم از حزب راستگرای لیکود ، انتخاب شد . پس از کشتار فجیع آوارگان فلسطینی در اردوگاه های صبرا و شتیلا در لبنان در سال 1982 که به دستور بگین انجام شد ، وی اجباراً از نخست وزیری کناره گیری کرد و چند ماه بعد ، به بیماری مالیخولیا مبتلا شد و دراثر همین بیماری در سال 1992 مرد.

 

 

درگذشت شیخ محمد غزالی، روحانی و مصلح بزرگ‌ مصری 

27 سال پیش در چنین روزی، نهم مارس 1996 میلادی:

شیخ "محمد غزالی" روحانی و مصلح بزرگ مصری درگذشت. شیخ محمد غزالی در سال 1917م در مصر به دنیا آمد. وی در 10 سالگی موفق به حفظ کل قرآن مجید شد و وارد الازهر گردید. شیخ محمد غزالی در 24 سالگی از دانشکده وعظ و تبلیغ فارغ ‌التحصیل شد و با اخذ اجاره دعوت و ارشاد و تدریس، به اصلاح‌گری و خرافه‌ زدایى پرداخت. وی پس از چندی، با عزیمت به کشور الجزایر، سالیانی چند، ریاست شورای معارف اسلامی یکی از دانشگاه‌های آن کشور را برعهده گرفت و درس‌های پر رونقی را در این مکان در مقاطع عالی ارائه داد. غزالی بیش از هر چیز به تحولی فرهنگی در جهان اسلام معتقد بود. وی بر آن بود که بدون تدارک اندیشه و فرهنگی پویا و اسلامی، نمی‌ توان در برابر تهاجم سیاسی جهان استکباری ایستاد. اساس اندیشه‌ های شیخ محمد غزالی را می‌توان بر سه پایه اصلاح معرفت دینی، تقریب مذاهب و ردّ اندیشه‌ های قومی، استوار دانست. غزالی همیشه با نگاهی مثبت به انقلاب اسلامی ایران می ‌نگریست و پیروزی انقلاب را پیروزی بزرگ تمام مسلمانان می‌دانست. شیخ محمد غزالی سرانجام در حالی که برای حضور در کنفرانس فرهنگی در ریاض به سر می ‌برد، در نهم مارس 1996م دچار سکته قلبی گردید و در 79 سالگی درگذشت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.

 

 

درگذشت دکتر ایرج افشار، محقق برجسته ایرانی

12 سال پیش، در روز هجدهم اسفند سال 1389 هجری شمسی:

دکتر "ایرج افشار" ، ایران‌شناس و کتاب‌شناس ایرانی درگذشت. وی در سال 1304 ه.ش در یزد (در مرکز ایران) متولد شد. افشار در دانشگاه تهران در رشتهٔ حقوق تحصیل کرد و رساله خود را در دوره دکترا با عنوان «اقلیت‌ها در ایران» ارائه کرد . وی در سال ۱۳۳۱ مجله «فرهنگ ایران زمین» را بنیان گذارد. ایرج افشار علاوه بر تدریس ، تحقیقات ارزشمندی درباره ایران‌شناسی و کتاب‌شناسی انجام داد که این تحقیقات در نشریات معتبر ایرانی و خارجی منتشر شده‌ است . مجموعه مقالات دکتر ایرج افشار بالغ بر دو هزار مقاله است. همچنین کتاب هایی که این محقق در زمینه فرهنگ ، تاریخ و ادب ایران منتشر کرده است بالغ بر سیصد جلد می شود . از این رو از دکتر افشار به عنوان پدر کتابشناسی ایران یاد می شود . ازجمله کتاب های او «پژوهش های ایران شناسی» ، «گلگشت در وطن» و «یاد یار مهربان» را می توان نام برد.

 

 

درگذشت سیمین دانشور، نویسنده و مترجم مشهور

11 سال پیش در چنین روزی، 18 اسفند 1390 شمسی:

 سیمین دانشور، نویسنده و مترجم چیره دست ایرانی درگذشت. دانشور در سال ۱۳۰۰ شمسی در شیراز متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در مدرسهٔ انگلیسی مهرآیین به پایان رساند و در امتحان نهایی دیپلم ، شاگرد اول کل کشور شد. دانشور برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ ادبیات فارسی به دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران رفت . دانشور پس از مرگ پدرش در ۱۳۲۰ شمسی ، شروع به مقاله‌نویسی کرد و با نام مستعار " شیرازی بی‌نام " ، در سال ۱۳۲۷ مجموعهٔ داستان کوتاه آتش خاموش را منتشر کرد که اولین مجموعهٔ داستانی است که به قلم زنی ایرانی چاپ شده‌است . در سال ۱۳۲۸ با مدرک دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۳۲۹ با جلال آل‌احمد ، نویسنده معاصر ، ازدواج کرد. دانشور با دریافت بورس تحصیلی به دانشگاه استنفورد رفت و پس از بازگشت به ایران ، ابتدا در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و از سال ۱۳۳۸ نیز استاد دانشگاه تهران شد . سیمین دانشور ، اندکی پیش از مرگ آل‌احمد در سال ۱۳۴۸، رمان سَووشون را منتشر کرد  که از جملهٔ پرفروش‌ترین رمان‌های معاصر ایران است . از سیمین دانشور همواره به عنوان یک جریان پیشرو و خالق آثار کم نظیر در ادبیات داستانی ایران ، نام برده می‌شود.