تقویم تاریخ؛ از وفات حضرت معصومه (س) تا روز فرهنگ عمومی

​وفات حضرت معصومه(س)، دختر گرامی امام موسی بن جعفر(ع)

 1243 سال پیش در چنین روزی، دهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری:

حضرت «فاطمه معصومه» (س)، دختر گرامی حضرت امام موسی بن جعفر(ع)، از اهل بیت پاک رسول گرامی اسلام (ص)، چشم از جهان فروبست. آن بانوی بزرگوار در سال 173 هجری قمری در شهر مدینه متولد شد. حضرت فاطمه معمومه، بانویی سخنور، معلمی توانا و در زهد و تقوا برجسته بود. ایشان یک سال پس از ورود برادر گرامیش امام رضا(ع) به خراسان، به قصد دیدار وی از مدینه به سمت خراسان حرکت کرد، اما دربین راه در شهر قم توقف نمود. آن بانوی وارسته سرانجام پس از هفده روز اقامت در قم، در اثر بیماری و یا بنا به قولی بر اثر مسموم شدن به دست دشمنان، به ملکوت اعلی پیوست و در همان شهر به خاک سپرده شد. آرامگاه باشکوه دختر امام موسی کاظم (ع) در قم، محفل و زیارتگاه مردم و دانشمندان با فضیلت است و مهمترین حوزه علمی و دینی جهان اسلام در کنار آن شکل گرفته است. حوزه ای که علاوه بر پیشبرد اهداف علمی و دینی ، کانون مقاومت، پایداری و قیام اسلامی شناخته شده است.

 

 

درگذشت جیمز ماکسول، بنیانگذار قوانین نور و الکتریسیته 

143 سال پیش در چنین روزی پنجم نوامبر سال 1879 میلادی:

"جیمز ماکسول" فیزیکدان معروف و بنیان گذار قوانین نور و الکتریسیته درگذشت. جِیمز کلارْکْ ماکْسْوِلْ (James Clerk Maxwell) ، در 13 نوامبر 1831م در اسکاتلند به دنیا آمد. وی در سال 1871م ، کتاب خود به نام دوره الکتریسیته و مغناطیس را منتشر کرد . این اثر چنان بدیع بود که ماکسول بلافاصله به سمت استاد کرسی فیزیک دانشگاه کمبریج انگلستان انتخاب شد. وی در این کتاب توانست با مجموعه چهار معادله کوتاه خود، واکنش و تاثیر متقابل میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی را به درستی شرح دهد و مکتشف و بنیان‌گذار قوانین نور و الکتریسیته لقب بگیرد. وی هم‌چنین دریافته بود که تمامی مولکول‌های یک گاز با سرعت واحدی حرکت نمی‌کنند، از این رو فرمولی به دست آورد که نشان می‌داد چه بخشی ازمولکول‌های یک گاز در حرارت مورد نظر، با چه سرعت مشخصی حرکت خواهند کرد. این فرمول که فرمول انتشار ماکسول خوانده می‌شود ، یکی از پر استفاده‌ ترین فرمول‌های ریاضی است و کاربردهای مهمی در شاخه‌های فیزیک دارد. عمر جِیمز کلارک ماکسول کوتاه بود و وی در پنجم نوامبر 1879م در 48 سالگی در گذشت.

 

 

تولد ویل دورانت، فیلسوف مشهور آمریکایی

137 سال پیش در چنین روزی پنجم نوامبر سال 1885 میلادی:

 "ویل دورانْتْ" (Will Durant) نویسنده، فیلسوف و مورخ شهیر امریکایی در ایالت ماساچوست متولد شد. وی پس از طی مراحل تحصیلی ، موفق به اخذ دکترای فلسفه شد و به تدریس پرداخت. ویل دورانت در سال 1914م مدرسه لی‌برتمپل را در نیویورک تأسیس کرد و در حدود 13 سال مدیریت آن را برعهده داشت. ویل دورانت کتاب تاریخ فلسفه را در سال 1926 منتشر کرد و موفقیت عظیم این کتاب باعث شد ویل دورانت متقاعد شود تمام عمر خود را وقف نوشتن تاریخ تمدن کند . از این رو برای تهیه مدارک تاریخی و انجام تحقیقات لازمْ سه سفر به دور دنیا انجام داد. سرانجام با انتشار کتاب ده جلدی تاریخ تمدن ویل دورانت ، این اثر به زودی به کتابی شگفت ‌انگیز و پرفروش تبدیل شد و به 12 زبان دنیا ترجمه شد . ویل دورانت در این کتاب نوشت ، تمدن رودی است با دو ساحل که به زعم وی ، تاریخ‌ نگاران تنها به خود رود توجه می ‌کنند، آن هم رودی که گاه به دست آنها که می‌ کُشند و می ‌دزدند، پر از خون شده است. بنابراین وی تلاش کرد در کتاب تاریخ تمدن، حوادثی را که در دو سوی رود اتفاق افتاده به نگارش درآورد. ویل دورانت در نهم نوامبر 1981م در 96 سالگی در زادگاه خود درگذشت.

 

 

به توپ بستن بارگاه امام رضا توسط نیروهای روسی 

114 سال پیش در چنین روزی، دهم ربیع الثانی سال 1330 هجری قمری:

بارگاه حضرت امام رضا (ع) از اهل بیت رسول گرامی اسلام (ص) در شهر مقدس مشهد توسط نیروهای متجاوز روسی به توپ بسته شد. این اقدام درپی تشکیل ژندارمری مخصوص خزانه داری کل ایران توسط مورگان شوستر آمریکایی، انجام شد. زیرا دولت روسیه این اقدام را مخالف مطامع خود در این کشور می دانست. از اینرو اولتیماتومی به دولت ایران داد که برمبنای آن خواستار اخراج مورگان شوستر از ایران و استخدام اتباع خارجی با اجازه دول روس و انگلیس شد. درپی رد این اولتیماتوم دخالت آمیز از جانب مجلس شورای ملی، قوای روسی مستقر در تبریز وارد قزوین شدند و نیروهای روسی نیز که در مشهد بودند، به منظور تهدید دولت ایران، حرم مطهر امام رضا (ع) را به توپ بستند و جنایتی دیگر آفریدند. در اثر شلیک توپخانه، به سردرها و گلدسته های آستان مقدس حضرت امام رضا (ع) خسارات فراوانی وارد آمد و اشیاء قیمتی خزانه این آستان به غارت رفت. علاوه بر این عده بسیاری از مردم مشهد در این تهاجم وحشیانه کشته و مجروح شدند.

 

 

درگذشت الکسیس کارل، مخترع ماده ضدعفونی پزشکی

78 سال پیش درچنین روزی، پنجم نوامبر سال 1944 میلادی:

دکتر «الکسیس کارل» ( Alexis Carrel )، پزشک، زیست شناس و فیلسوف فرانسوی درگذشت.آلِکْسیسْ کارلْ، در 28 ژوئن 1873م در پاریس به دنیا آمد. وی در سال 1912م به دلیل تکنیک خاص بخیه زدن رگ‌های خونی به دریافت جایزه نوبل در رشته طب و فیزیولوژی نایل آمد. کارل در جریان جنگ جهانی اول ، ماده‌ای ضدعفونی کننده ساخت که در جلوگیری از عفونت زخم‌های مجروحان، تاثیر فوق العاده‌ای داشت. وی در سال 1930م طرحی برای ساخت تلمبه‌ای ارائه داد که در برابر میکروب‌ها مقاومت داشته باشد و همین تلمبه است که اکنون از آن به عنوان قلب مصنوعی ، تعبیر می‌کنند. هم‌چنین زنده نگه‌داشتن قلب و کلْیه جانوران به وسیله جریان خون مصنوعی از دیگر کارهای دکتر کارل است. وی نظریات خود را در کتابی به نام بشر موجود ناشناخته، گردآورد و در آن با مفهوم دموکراسی مغرب زمین مخالفت کرد. آلکسیس کارل به هنگام اشغال فرانسه توسط ارتش آلمان نازی به خدمت در حکومت ویشی وابسته به آلمان پرداخت و با بازپس‌گیری فرانسه توسط متفقینْ از کار برکنار شد، ولی قبل از آنکه به اتهام همکاری با دشمن محاکمه شود ، در پنجم نوامبر 1944م در 71 سالگی درگذشت.

 

 

استعفای دولت شریف امامی 

44 سال پیش درچنین روزی، چهاردهم آبان سال 1357 هجری شمسی:

درجریان مبارزات مردم مسلمان ایران علیه رژیم شاه، دولت شریف امامی، مجبور به استعفا شد. شریف امامی مهره سرسپرده استعمار، در اوج انقلاب اسلامی ایران به نخست وزیری رژیم شاه رسید و سعی داشت با وعده های فریبنده و بی اساس، مسیر انقلاب اسلامی را منحرف سازد. پس از شریف امامی، ارتشبد ازهاری دولت نظامی تشکیل داد. اما حضرت امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی، با هوشیاری و تیزبینی در واکنش به این نیرنگ جدید رژیم پهلوی اعلام کرد، نخست وزیرانی که تعویض می شوند، مهره های سرسپرده شاه و استکبار جهانی هستند و از مردم خواست تا سرنگونی رژیم شاه ، به نهضت خود ادامه دهند.

 

 

افتتاح اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران 

35 سال پیش در جنین روزی چهاردهم آبان سال 1366 هجری شمسی:

اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران افتتاح شد. در اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، 196 مؤسسه و ناشر خارجی از 32 کشورمختلف شرکت داشتند و در حدود شانزده هزار عنوان کتاب عرضه شده بود. همچنین بیش از هشت هزار عنوان کتاب، مربوط به 215 ناشر داخلی بود که در معرض دید پانصد هزار بازدید کننده از این نمایشگاه قرار گرفت. نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از آن پس همه ساله برگزار می‌ شود و بیست و نهمین دوره آن در تهران ، در اردیبهشت 1395 برپاشد.

 

 

روز فرهنگ عمومی 

14 آبان ماه در تقویم ایرانی، روز فرهنگ عمومی است.نامگذاری یک روز خاص برای این مناسبت، نشان از اهمیت آن و لزوم تعیین اهداف و سیاست‌گذاری‌های کلی و کلان دارد. فرهنگ عمومی عناصری از فرهنگ را شامل می‌شود که اثرات آن همه‌گیر باشد و بیشتر مردم یک جامعه در چگونگی آن نقش داشته باشند و در سبک‌های رفتار عمومی افراد جامعه یا عرف و عادات و رسوم و زبان آن جامعه ریشه دارد و اغلب ابعاد زندگی مردم را زیر نفوذ خود دارد و مردم نسبت به آن‌ها حساسیت دارند. فرهنگ عمومی؛ فرهنگ غالب و گسترده‌ای است که در میان عموم جامعه رواج دارد و حوزه‌ای از عقاید، ارزش‌ها، جلوه‌های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت می‌کند. در مدلی که شورای فرهنگ عمومی ارائه کرده است. فرهنگ شامل دو حوزه کلی فرهنگ نظری و فرهنگ عمومی است. فرهنگ عمومی شامل امور فرهنگی، فعالیت‌ها و امکانات می‌شود.

فرهنگ عمومی مانند کل نظام فرهنگی و فرهنگ، در چهار وجه ظاهر می‌‌شود: درونی، روانی، نمادی، نهادی و آثار. از این رو می‌‌توان رگه‌های فرهنگ عمومی را در همه این جلوه‌‌ها یافت. فرهنگ عمومی، در کنار فرهنگ رسمی، در همه حوزه‌های زندگی اجتماعی، خانواده، حکومت، اقتصاد و آموزش و پرورش و نظایر اینها حضور دارد. از این رو نمی‌توان آن را به حوزه مشخصی محدود ساخت.