تقویم تاریخ؛ از پایان نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی تا آغاز عملیات کربلای یک

آغاز قیام مردم عراق علیه اشغالگران انگلیسی

 

103 سال پیش در چنین روزی، سی ام ژوئن سال 1920 میلادی:

قیام مردم عراق به رهبری آیت ا... میرزا محمدتقی شیرازی علیه اشغالگران انگلیسی آغاز شد. پس از جنگ جهانی اول، به دنبال توافق متفقین درمورد تقسیم امپراتوری عثمانی ، سرپرستی و قیمومیت عراق ، اردن و فلسطین به انگلیس واگذار شد و استعمار انگلیس از آن پس ، رسماً به بهره برداری یکجانبه از منابع طبیعی و ثروت های سرشار این سرزمین ها پرداخت. درپی انتشار این موافقتنامه، انقلابی عظیم سراسر کشور عراق را فرا گرفت . با صدور حکم جهاد ازسوی آیت ا... میرزا محمد تقی شیرازی ، روحانی مبارز و مرجع تقلید مسلمانان ، مردم نواحی مختلف عراق به مقابله با استعمار انگلیس برخاستند، اما به دلیل حمایت سایر دولت های استعمارگر غربی از انگلیس و توطئه های متعدد ، این حرکت بزرگ مردمی از رسیدن به اهداف اصلی خود بازماند و فیصل پسر حسین ، شریف مکه به پادشاهی عراق منصوب شد.

 

 

درگذشت آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی، استاد اخلاق 

 

100 سال پیش در چنین روزی برابر با یازدهم ذی الحجه سال1344 قمری:

استاد بزرگ اخلاق و عالم عارف، آیت ‏اللَّه "میرزا جواد ملکی تبریزی" درگذشت. میرزا جوادآقا فرزند حاج میرزا شفیع، عارفی کامل، عالمی عامل،سالکی و اصل و فقیهی گرانقدر بود. وی در تبریز متولد شد و پس از تحصیل مقدمات و سطوح به نجف اشرف عزیمت کرد و از محضر اساتید برجسته ‏ای چون حاج آقا رضا همدانی، آخوند خراسانی، محدث نوری و آخوند همدانی استفاده نمود. میرزا جواد ملکی در سال 1320 قمری پس از مراجعت به ایران در تبریز سکنی گزید و در اوج مشروطیت به قم مهاجرت کرد. آیت اللَّه بهاءالدینی، شیخ عباس تهرانی و حضرت امام خمینی- بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران- از شاگردان برجسته‏ او می ‏باشند. از مرحوم ملکی آثار ارزنده‏ای از جمله اسرار الصلاة، المراقبات، اعمال السنة، رساله‏ای در فقه و رساله‏ لقاءاللَّه به جای مانده است. این عالم ربانی سرانجام پس از یک عمر تلاش در راه تهذیب انسان ‏ها در سحرگاه یازدهم ذی ‏الحجه سال 1344 قمری به دیار باقی شتافت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.

 

 

درگذشت ادیب نیشابوری، شاعر و ادیب مشهور

 

93 سال پیش درچنین روزی، نهم تیر سال 1309 هجری شمسی:

«سید احمد پیشاوری»، معروف به ادیب پیشاوری، شاعر، ادیب و دانشمند برجسته در تهران درگذشت. وی در سال 1223 ه.ش در ناحیه ای اطراف پیشاور - در شمال پاکستان امروزی - متولد شد. هنوز کودکی بیش نبود که پدر و بسیاری از اقوامش را در جنگ با اشغالگران انگلیسی از دست داد. ادیب پیشاوری تحصیلات خود را در غزنین (در افغانستان) آغاز کرد و در مشهد و سبزوار - واقع در شمال شرقی ایران - نزد علمایی چون ملا هادی سبزواری ، فیلسوف برجسته ، ادامه تحصیل داد. وی سپس در تهران به مطالعه کتب ادبی، فلسفی و سرودن شعر پرداخت. صراحت کلام، ایمان قلبی به اصول و مبانی دین و بی اعتنایی به دنیا، از خصوصیات بارز ادیب پیشاوری بود که در بسیاری از اشعار وی مشهود است. وی به شدت با استعمار انگلیس مخالف بود و مسلمانان را به اتحاد در برابر آن فرا می خواند. ادیب پیشاوری ، دیوان شعری به زبان فارسی دارد که بسیار استادانه سروده شده است . «قیصرنامه»، «جنگ یونان و عثمانی» از دیگر کتاب های شعر این عالم پرشور می باشد.

 

 

درگذشت سید علی ممتاز العلماء

 

89 سال پیش در چنین روزی، یازدهم ذی الحجه سال 1355 قمری:

آیت ‏اللَّه "سیدعلی ممتاز العلماء" درگذشت. ابوالحسن علی بن شمس العلما سیدابراهیم ملقب به ممتاز العلماء، از بزرگان علمای هند بود. وی پس از تحصیل مقدمات به فراگیری معقول و منقول پرداخت. وی در 1327 ق به نجف اشرف رفت و از محضر درس سیدمحمدکاظم یزدی، آخوند خراسانی، شیخ زین‏ العابدین مازندرانی و آقا ضیاءالدین عراقی استفاده برد. ممتاز العلما پس از پنج سال به زادگاه خود، لکهنو برگشت و به تدریس و تالیف و ارشاد مردم پرداخت. اثبات النُّبُوَّه، الامامه و تجزی الاجتهاد از تالیفات اوست.

 

 

استقلال کنگو

 

63 سال پیش در چنین روزی، سی ام ژوئن سال 1960 میلادی:

جمهوری دموکراتیک کنگو ( زئیر) اعلام استقلال کرد و جوزف کازاووبو (Joseph Kasa-Vubu)به ریاست جمهوری و پاتریس لومومبا (Patrice Lumumba)به نخست وزیری این کشور انتخاب شدند. جمهوری دموکراتیک کنگو قبل از استقلال ، از مستعمرات بلژیک بود. مبارزات استقلال طلبانه کنگو به رهبری آزادیخواه معروف آفریقایی پاتریس لومومبا در سال های پس از جنگ جهانی دوم به اوج خود رسید و منجر به استقلال جمهوری دموکراتیک کنگو شد . بعد از استقلال ، اما ، شورش های گسترده ای در این کشور روی داد که دولت بلژیک نقشی اساسی در این آشوب ها داشت. از سوی دیگر، درگیری میان لومومبا و موسی چومبه ، عنصر وابسته به استعمار، این نابسامانی ها را تشدید کرد. با قتل لومومبا توسط عوامل خود فروخته ی داخلی، وابستگی جمهوری دموکراتیک کنگو به بیگانگان افزایش یافت. سرانجام در سال 1965 میلادی ژنرال موبوتو سه سه سکو ، (Mobutu Sese Seko) که ازحمایت آمریکا برخوردار بود ، با یک کودتا قدرت را در دست گرفت و به سرکوب مردم محروم این کشور آفریقایی پرداخت. در سال 1970 میلادی نام این کشور از جمهوری دمکراتیک کنگو به جمهوری زئیر تغییر یافت. اما در سال 1997 پس از سرنگونی سه سه سکو بار دیگر نام جمهوری دمکراتیک کنگو بر این کشور نهاده شد.جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر) با مساحتی بیش از دو میلیون و سیصد هزار کیلومترمربع در مرکز قاره آفریقا واقع است و با کشورهای کنگو، زامبیا، آنگولا، تانزانیا، آفریقای مرکزی، سودان، اوگاندا، بروندی و رواندا همسایه است.

 

 

انحلال سیتو

 

46 سال پیش در چنین روزی برابر با سی ام ژوئن 1977 میلادی:

سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی موسوم به سیتو منحل شد. بعد از جنگ جهانی دوم و شکل‏ گیری دوران جنگ سرد به سردمداری امریکا و شوروی ، سراسر جهان به عرصه رقابت‏ های آشکار و پنهان این دو کشور تبدیل شد که یکی تحت لوای آزادی و دموکراسی و دیگری با شعار حمایت از خلق‏ های ستم‏دیده ، به غارت و چپاول ملت ‏ها مشغول بودند و برای تأمین اهداف خود، سازمان‏های نظامی و اقتصادی متعددی به صورت پیمان ‏های چند جانبه به وجود آوردند . سازمان‏ هایى چون ناتو، ورشو، سِنتو و سیتو از آن جمله اند . یکی از این سازمان ‏ها، سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی است که به طور اختصار "سیتو" نامیده می ‏شد و در تاریخ 8 سپتامبر 1954م شکل گرفت. این سازمان که به موجب پیمان دفاع جمعی آسیای جنوب شرقی به وجود آمد در مانیل پایتخت فیلیپین به امضای کشورهای امریکا، انگلستان، فرانسه، استرالیا، فیلیپین، تایلند، پاکستان و زلاندنو رسید. هدف این پیمان در ظاهر، تضمین صلح در منطقه جنوب شرقی آسیا و جنوب غربی اقیانوس کبیر عنوان شد اما هدف ، ایجاد سدی در راه گسترش کمونیسم در جنوب شرق آسیا بود. در تکمیل این پیمان، منشور اقیانوس کبیر نیز صادر شد که در آن حق ملل آسیایى و مردم جزایر اقیانوس کبیر در برابری و تعیین سرنوشت خود مورد تایید قرار گرفت و بر همکاری کشورهای عضو پیمان، در تأمین اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأکید شد. مقرّ سازمان‏ های نظامی و غیرنظامی سیتو در بانکوک قرار داشت. این سازمان در پی خروج فرانسه در سال 1967 و پاکستان در سال 1972م و نیز آغاز دوره تنش ‏زدایی در عرصه روابط بین‏ الملل در 30 ژوئن 1977 منحل شد .

 

 

 کودتای عمرالبشیر علیه صادق المهدی در سودان

 

 34 سال پیش، در روز سی ام ژوئن سال 1989 میلادی:

ژنرال «عمر حسن احمد البشیر»، دولت صادق المهدی را در سودان که با بحران های داخلی مواجه بود، با کودتایی بدون خونریزی سرنگون کرد. عمر البشیر پس از کودتا، به همراهی حسن الترابی، حزب کنگره ملی سودان را تشکیل داد و خود در رأس حزب و قدرت قرار گرفت. البشیر پس از احراز مقام ریاست جمهوری تلاش کرد سیاستی مستقل از آمریکا در پیش گیرد. همین اقدام باعث خشم واشنگتن علیه خارطوم و آغاز اقدامات خصمانه آمریکا علیه حکومت البشیر شد. از جمله اقدامات خصمانه آمریکا، ادامه حمایت از شورشیان جنوب سودان تا جدایی آن از این کشور در سال 2011 بود. البته ال بشیر در ادامه تغییراتی در رفتار خود انجام داد و سودان تحت رهبری او در طیف کشورهای وابسته به رژیم آل سعود قرار گرفت تا اینکه عمر البشیر در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ و پس از 4 ماه اعتراض مردم این کشور از سوی ارتش مجبور به استعفا و به اتهام فساد و پولشویی دستگیر شد. او هم اکنون در زندان بسر می برد.

 

 

پایان نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی

 

32 سال پیش، در روز سی ام ژوئن 1991 میلادی:

نظام تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی رسماً پایان یافت. رژیم آپارتاید (تبعیض نژادی) از سال 1948 میلادی توسط اقلیت سفید پوست آفریقای جنوبی بر سیاهان تحمیل شد و براساس آن ، اقلیت 20 درصدی سفیدپوست های این کشور به عنوان نژادی برتر، بر سرنوشت و مقدرات این کشور حاکم شدند . ازدواج سیاهپوستان با سفید پوستان ممنوع شد و سیاهپوستان به کارهای پست گمارده و از فعالیت های سیاسی منع شدند . اعمال سیاست غیرانسانی تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی، خشم جهانیان را برانگیخت. هرچند آمریکا، انگلیس و برخی کشورهای دیگر با رژیم آپارتاید ارتباط نزدیک داشتند ، اما بسیاری از کشورها رابطه خود را با آفریقای جنوبی قطع کردند. مجمع عمومی سازمان ملل نیز، جمعاً 52 قطعنامه علیه تبعیض نژادی صادر کرد و آن را جنایت علیه بشریت و نقض آشکار حقوق بشر خواند. سرانجام مخالفت کشورهای مختلف و فشار افکار عمومی و همچنین مبارزات پیگیر سیاهپوستان آفریقای جنوبی به رهبری نلسون ماندلا علیه تبعیض نژادی ، باعث لغو این سیاست ضد انسانی شد. در دسامبر 1993 قانون اساسی جدید بر اساس تساوی حقوق سیاهپوستان و سفیدپوستان به تصویب پارلمان آفریقای جنوبی رسید و در اولین انتخابات ریاست جمهوری با شرکت سیاهپوستان در آوریل سال 1994 ، نلسون ماندلا رهبر سیاهپوستان که 27 سال را در زندان گذرانده بود، به پیروزی رسید .

 

 

آغاز عملیات کربلای یک برای بازپس گیری مهران

 

37 سال پیش، در روز نهم تیر سال 1365 هجری شمسی:

 عملیات کربلای یک برای بازپس گرفتن شهر مهران در غرب ایران از ارتش متجاوز صدام دیکتاتور عراق، آغاز شد. این شهر اندکی بعد از آغاز تهاجم نیروهای بعثی عراق به ایران در 31 شهریور سال 1360 ه .ش (سپتامبر 1981 )، اشغال و حدود دو سال بعد توسط نیروهای دلاور ایرانی آزاد شد. در اوایل سال 1365 ه.ش صدام برای جبران شکست های متعددش در جبهه های نبرد، بار دیگر شهر مهران را اشغال کرد. اما نتوانست آن را بیش از یک ماه و نیم در اختیار داشته باشد و در عملیات دقیق و سریع کربلای یک، نه تنها مهران، بلکه روستاها و مناطق راهبردی اطراف آن آزاد شد.