تقویم تاریخ؛ از روز بزرگداشت ملاصدرا تا روز جهانی تنوع زیستی

 روز بزرگداشت ملاصدرا

اول خرداد در سالنمای ایرانی روز بزرگداشت "صدرالدین محمدقوام شیرازی" معروف به "ملاصدرا" است. صدرالدین محمد شیرازی مشهور به صدرالمُتِألّهین و ملاصدرا در نهم جمادی الاولی سال 980 ق در شیراز به دنیا آمد. سنگ بنای علمی و اخلاقی ملاصدرا در محضر درس شیخ بهایی، عالم کم نظیر دوران صفوی بنانهاده شد و تکمیل این بنای معنوی در محضر دانشمند نامی و استاد بزرگ، میرداماد، صورت گرفت. ملاصدرا، رجال، فقه و اصول را از شیخ بهایی؛ فلسفه، کلام، عرفان و علوم ذوقی را از میرداماد و علوم طبیعی، ریاضی، نجوم و هیئت را از محضر حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی از علمای نامدار زمان فراگرفت. وی سپس بر مسند تدریس تکیه زد و ضمن آشنایی با فلسفه اشراق و مکتب مَشّاء، به تدوین حکمت متعالیه پرداخت. ملاصدرا با ترکیب چهار مکتب مهم عرفانی، فلسفی و دینی شامل مشاء، اشراق، عرفان محیی ‌الدین عربی و آموزه ‌های دینی اسلام، حکمت متعالیه را بنیان نهاد و تأثیری شگرف و غیرقابل انکار بر فلسفه اسلامی گذاشت. وی در این مکتب کوشیده است عرفان و فلسفه دین یا به سخن دیگر، تهذیب نفس و برهان عقلی و وحی را در یک مجموعه هماهنگ، ترکیب و یگانه سازد. از این حکیم الهی بیش از چهل عنوان کتاب به یادگار مانده که اسفار اربعه مهم‌ترینِ آنهاست. سرانجام این عالم ربانی و فیلسوف اسلامی، پس از عمری پربار، در سال 1050 ق در هفتاد سالگی در شهر بصره عراق دارفانی را وداع گفت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

 

 

درگذشت ابن خزیمه، محدث و فقیه مشهور 

1133 سال پیش بنا بر روایت های متواتر تاریخی، در چنین روزی، دوم ذیقعده سال 311 هجری قمری:

«ابن خزیمه»، محدث و فقیه مشهور قرن چهارم هجری قمری، درگذشت. وی درسال 223 هجری قمری متولد شد و از دوران جوانی برای کسب علوم مختلف دینی به سرزمین های دیگر سفرکرد. ابن خزیمه سپس به تالیف کتب متعدد همت گماشت. از این رو آثار بسیاری از او برجای مانده است. مهمترین اثر چاپی او کتاب «التوحید و اثبات صفات الرب» نام دارد که در زمینه بحث های اعتقادی آئین پاک اسلام نگاشته شده است. ابن خزیمه در این کتاب بطور مفصل عقاید خود را در باب یگانگی خداوند بر مبنای آیات قرآن مجید و روایات نقل شده از اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (ص) بیان کرده و سپس صفات خداوند را شرح داده است.

 

 

تولد آرتور کانن دویل، نویسنده اسکاتلندی

164 سال پیش، در روز بیست و دوم می سال 1859 میلادی:

«آرتور کانن دویل» (Arthur Conan Doyle) نویسنده اسکاتلندی متولد شد. وی ابتدا در رشته پزشکی تحصیل کرد، اما عدم موفقیت وی در این کار و علاقه اش به ادبیات، باعث شد به نویسندگی روی آورد. اگرچه دویل داستان های زیادی نوشت، اما آنچه باعث شهرت او شد، مجموعه داستان های پلیسی «شرلوک هولمز» (Sherlock holmes ) بود. وی شخصیت هولمز را از استاد تیزبین و دقیقش در دوران تحصیل پزشکی الهام گرفته بود. از آثار آرتور کانن دویل می توان «ماجراهای شرلوک هولمز»، «بازگشت شرلوک هولمز» و «دره وحشت» را نام برد. وی در سال 1930 میلادی درگذشت.

 

 

درگذشت ویکتور هوگو، نویسنده و شاعر مشهور فرانسوی

138 سال پیش درچنین روزی، بیست و دوم می سال 1885 میلادی:

«ویکتور هوگو» (Victor Hugo)، نویسنده و شاعر مشهور فرانسوی در 83 سالگی، درگذشت. او طرفدار اصلاحات به نفع طبقات محروم و رنجدیده بود. هوگو در سال 1802 متولد شد و از نوجوانی به سرودن شعر پرداخت. وی 25 سال بیشتر نداشت که به عضویت آکادمی فرانسه درآمد و همزمان به عنوان نماینده، به پارلمان فرانسه راه یافت. هوگو در زمان حکومت ناپلئون سوم بدلیل مخالفت با سیاست های مستبدانه وی، از صحنه سیاست کناره گرفت و مدت 20 سال در تبعید بسر برد و درهمین دوران بود که ویکتور هوگو رمان های ماندگار خود را خلق کرد. ویکتور هوگو را می توان مروّج و پیشاهنگ مکتب رمانتیسم در این دوره دانست، چراکه این مکتب به وسیله او به اوج رشد و شکوفایی رسید. از معروفترین آثار این نویسنده فرانسوی می توان به رمان های «بینوایان»، «گوژپشت نتردام»، «مردی که می خندد» و «کارگران دریا» اشاره کرد.

 

 

تولد هربرت چارلز براون، شیمیدان انگلیسی

 111 سال پیش، در روز بیست و دوم می سال 1912 میلادی:

«هربرت چارلز براون» (Herbert Charles Brown)، شیمی دان انگلیسی متولد شد. خانواده او در زمانی که هربرت دو سال بیشتر نداشت، به آمریکا نقل مکان کردند. براون در پاییز ۱۹۳۵م، وارد دانشگاه شیکاگو شد و در رشته شیمی تحصیل کرد و آن را تا درجه پروفسوری ادامه داد. در سال 1979 جایزه نوبل در رشته شیمی به هربرت براون‌ تعلق گرفت. این جایزه، در واقع تقدیر از تلاش های پیگیر این‌ دانشمند برای یافتن ترکیبات جدید شیمی آلی بود. براون موفق به ابداع روش ‌های ظریف و کارآمدی‌ در تولید ترکیبات مفیدی از قبیل انواع داروها، رنگ ‌ها، کودها و مواد مخصوص‌ حفاظت نباتات گردید. هربرت براون در سال 2004 درگذشت.

 

 

درگذشت جیمز لنگستون هیوز، نویسنده مشهور آمریکایی

47 سال پیش، در روز بیست و دوم می سال 1976 میلادی:

«جیمز لنگستون هیوز» (James Langston Hughes) شاعر، داستان‌نویس و نمایشنامه نویس سیاه‌پوست آمریکایی درگذشت. وی در سال ۱۹۰۲ در ایالت میسوری دیده به جهان گشود. نخستین رمانش "نه بدون خنده"، نشان طلای هارمون (Harmon) را در ادبیات گرفت. مهم ترین کوشش هیوز، از بین بردن برداشت های نادرست و تبعیضهای ناروا علیه سیاهان آمریکا بود. هم چنین وی به دلیل تصویرهای هنرمندانه و درخشانش از زندگی نابسامان سیاهان آمریکا بین سال‌های دههٔ 1920 تا 1960 مشهور است. او رمان‌ها داستان‌های کوتاه و نمایشنامه‌هایش را نیز به زیبایی اشعار پدید آورده‌است. از میان آثار او می توان به «بلیط یک طرفه»، «سیاهان مشهور آمریکا»، «خنده برای جلوگیری از گریه» اشاره کرد. هیوز در سال ۱۹۷۶ در نیویورک درگذشت.

 

 

آغاز محاصره اقتصادی آمریکا علیه ایران 

43 سال پیش در چنین روزی، اول خرداد سال 1359 هجری شمسی:

محاصره اقتصادی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. آمریکا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، منافع نامشروع خود را در ایران از دست داده بود، به منظور تحت فشار قرار دادن مردم مسلمان و مبارز ایران و همچنین به سازش کشانیدن نظام جمهوری اسلامی ایران، محاصره اقتصادی ایران را آغاز کرد. در پی این تصمیم دولت آمریکا، حضرت امام خمینی (ره)، رهبر فقید انقلاب اسلامی، با اعلام این مطلب که حیات اقتصادی ملت ها وابسته به قدرت های بزرگ نیست، خطاب به ملت ایران فرمود: «از حصر اقتصادی ابدا نترسید، اگر ما را محاصره اقتصادی بکنند ما فعالتر می شویم و به نفع ما است. کسانی از محاصره اقتصادی بیم دارند که اقتصاد را زیربنا و دنیا را مقصد و مقصود خود می دانند.»

 

 

درگذشت عمر تلمسانی، یکی از رهبران جنبش اخوان المسلمین

37 سال پیش در چنین روزی بیست و دوم مه سال 1986:

"عمر تلمسانی" (Umar al-Tilmisani) یکی از رهبران جنبش اخوان المسلمین مصر درگذشت. عمر تلمسانی در سال 1904 میلادی در منطقه تِلمِسان الجزایر به دنیا آمد. وی در سال 1924میلادی در رشته حقوق فارغ‌التحصیل شد و در سال 1928میلادی و به دنبال تأسیس جنبش اخوان المسلمین مصر به عضویت آن درآمد. او که دو سال از حسن البنّاء رهبر این جنبش بزرگ‌تر بود، به عنوان یکی از کادرهای قدیمی این حرکت به شمار می‌‌رفت. تلمسانی در سال 1954میلادی بعد از سوء قصد نافرجام یکی از اعضای اخوان المسلمین به جان جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر دستگیر شد و تا 1971میلادی به مدت 17 سال در زندان به سر برد. با این حال، تلمسانی در زمان ریاستش بر سازمان اخوان المسلمین، خط مشی اعتدالی و میانه‌‌رویى را اعمال می‌‌کرد و از درگیری مستقیم با رژیم مصر اجتناب می‌‌ورزید. وی بار دیگر در سپتامبر 1981میلادی توسط انور سادات رئیس جمهور وقت رژیم مصر دستگیر شد و تا زمان ترور سادات در زندان ماند تا اینکه به دستور حسنی مبارک از زندان آزاد گردید. عمر تلمسانی سرانجام به علت ابتلا به بیماری کبد و کلیه در بیست و دوم مه 1986میلادی در هشتاد و دو سالگی درگذشت.

 

 

اتحاد دو یمن

33 سال پیش درچنین روزی، بیست و دوم می سال 1990 میلادی:

وزرای خارجه دو کشور یمن شمالی و جنوبی در یک اعلامیه مشترک، اتحاد دو یمن را اعلام کردند. بدین ترتیب این دو کشور تحت عنوان جمهوری یمن، بار دیگر کشوری واحد تشکیل دادند و اعضای پارلمان مشورتی دو کشور، قانون اساسی یمن واحد را به اتفاق آراء تصویب کردند. پس از این تحولات، سرهنگ علی عبدا... صالح به عنوان رئیس جمهوری یمن انتخاب شد. اتحاد دو یمن بیشتر متاثر از تمایل مردم دو کشور به اتحاد و همچنین تغییراتی بود که بر اثر اعمال سیاست فضای باز سیاسی در کشورهای وابسته به اردوگاه سوسیالیسم، از جمله یمن جنوبی به وجود آمده بود. شایان ذکر است درسال 1914 میلادی ، درپی قراردادی میان امپراتوری عثمانی و انگلیس، یمن جنوبی از یمن شمالی جدا شد.

 

 

روز جهانی تنوع زیستی 

31 سال پیش، در روز بیست و دوم می سال 1992 میلادی :

 کنوانسیون حمایت از تنوع زیستی در نایروبی، پایتخت کنیا به تصویب رسید. هشت سال بعد، در سال 2000 میلادی، سازمان ملل روز 22 می را «روز جهانی تنوع زیستی» اعلام کرد تا کشورهای مختلف با اجرای مراسم و برنامه های گوناگون، اهمیت حفظ گوناگونی زیستی را در جهان امروز یادآور شوند. متأسفانه در طول چند دهه اخیر عوامل مختلف چون آلودگی آب و هوا، شکارهای بی رویه و استفاده از سموم خطرناک، باعث شده تا برخی گونه های گیاهی و جانوری از بین بروند و یا در معرض انقراض قرار گیرند. روز جهانی تنوع زیستی، روزی است که به انسانها یادآور می شود که نابودی نسل هر موجود در چرخه طبیعت، زیان انسان را نیز به عنوان بخشی از این چرخه درپی خواهد داشت.