جایگاه سوم صادرات به عراق را چطور از دست دادیم

صادرات ایران در 9 ماهه امسال با احتساب نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی 63 میلیارد و 970 میلیون دلار بوده است.

همچنین ارزش صادرات غیرنفتی کشور در 9 ماهه امسال بدون احتساب نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی 36 میلیارد و 430 میلیون دلار بوده است که 6 میلیارد و 900 میلیون دلار آن صادرات به عراق بوده است. 

به گفته کارشناسان در آینده نزدیک امکان افزایش تجارت ایران به عراق به 20 میلیارد دلار امکان پذیر است اما رسیدن به این رقم نیازمند تغییر رویکرد در روند تجاری با عراق است از جمله اینکه باید به تمایل عراق برای سرمایه‌گذاری مشترک توجه کرد و همچنین تراز تجاری‌مان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با این کشور متجانس کنیم و باید به سمت تجارت ترجیحی با این کشور حرکت کنیم.  

با وجود اینکه این راهکارها برای تجارت با عراق، اما حفظ و توسعه تجارت با عراق نیازمند رفع برخی از مشکلاتی است که اخیرا برای ایران به‌وجود آمده است بطوری که کارشناسان بازار عراق معتقدند که عدم توجه به تصمیمات دولت و بانک مرکزی عراق می‌تواند آینده تجاری ایران با عراق را با خطرات جدی مواجه سازد و صادرات ما به این کشور را در آینده نزدیک دستخوش تغییراتی کند که اثرات منفی بر صادرات ایران به این کشور داشته باشد. 

* ضرورت رفع موانع تجاری ناشی از مصوبات بانک مرکزی و هیات وزیران عراق

جهانبخش سنجابی شیرازی در این‌باره به خبرنگار فارس، گفت: بانک مرکزی عراق اعلام کرده است که کالاهای ایران با ارز آزاد باید خریداری شود لذا این موضوع قیمت تمام‌شده کالاهای صادراتی ما برای وارد کننده عراق را 20 درصد افزایش می‌دهد و توان رقابتی ما را در صادرات کاهش می‌دهد.

وی افزود: همچنین براساس مصوبه هیات وزیران عراق از ژانویه 2024 هر گونه معامله غیردیناری در عراق ممنوع است که این موضوع نیز می‌تواند بر صادرات ما به این کشور اثر گذار باشد. 

سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق می‌گوید: ‌این مشکلات ناشی از تصمیماتی است که فدرال رزرو آمریکا برای بانک‌های عراق اتخاذ می‌کند و در واقع برنامه‌ریزی برای فشار بر ایران در زمینه صادرات به عراق است، اما ما باید با ارائه طرح‌های جدید در صادرات به عراق بر این مشکلات فائق شویم.

* قراردادهای تجارت دولتی را در عراق از دست داده‌‌ایم‌

سید حمید حسینی، عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز در رابطه با  مشکلاتی که برای پرداخت وجه کالاهای صادراتی ما در کشور عراق ایجاد شده به خبرنگار فارس، گفت: این مسائل موجب ایجاد نگرانی برای صادرکنندگان ایرانی شده است، در واقع شرکت‌های دولتی عراق اصرار دارند کالاهایی را با نرخ دلار رسمی، خریداری کنند در حالی که برای خرید کالای ایرانی باید دلار را به قیمت بازار آزاد خریداری کنند لذا این شرایط موجب شده است که ما قراردادهای دولتی را از دست بدهیم. 

وی افزود: البته تلاش‌هایی از سوی ایران برای حل این مسائل در حال انجام است به‌طوری که اخیرا وزیر صمت سفری به عراق داشته و تلاش کرد مساله ارز صادرکنندگان را حل کند اما با توجه به عدم رفع این مشکلات، هنوز نگرانی تجار رفع نشده است. 

* مانع‌تراشی فدرال رزرو آمریکا برای صادرات ایران به عراق

عبدالامیر ربیهاوی، مدیرکل دفتر حوزه غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران نیز با اشاره به اینکه محدودیت ارزی بانک‌های عراق در برقراری تعاملات تجاری برای 5 کشور از جمله ایران وضع شده است، گفت: این اتفاقات ناشی از مانع تراشی فدرال رزرو آمریکا برای صادرات ایران به عراق است و  بانک‌های عراقی نیز نمی‌توانند از تصمیماتی که فدرال رزرو آمریکا برای آنها اتخاذ می‌کند سرباز زنند اما به نظر می رسد راهکار حل این مساله رایزنی بخش خصوصی عراق با دولت عراق باشد. 

وی افزود: بخش خصوصی عراق قدرتمند است و اگر منافع تجاری آنها با اینگونه محدودیت‌ها به خطر بیفتد می‌توانند با رایزنی، بخشی از این مسائل را حل کنند.

این مقام مسئول اظهار داشت: بنابراین بهتر است با برگزاری جلساتی با مسئولان اتاق بازرگانی بغداد این مسائل مطرح و از آنها بخواهیم تا از مسئولان عراقی بخواهند راهکاری برای حل این مشکل ارائه دهند. 

* صادرات گاز به عراق عامل رشد صادرات 

البته با وجود این شرایط کماکان وضعیت صادرات ما به عراق خوب است به‌طوری که در 7 ماهه ابتدای امسال رشد 35 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و در 8 ماهه امسال نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 30 درصدی داشته ایم.

سید حمید حسینی عضو هیات رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق می‌گوید: ‌با توجه به اینکه بودجه سالانه عراق تصویب شده و براساس بودجه خوب این کشور بازسازی عراق آغاز شده است اما ما از این شرایط به خوبی استفاده نکرده‌ایم چنانچه با حضور جدی‌تر امارات در بازار عراق ما تقریبا رتبه سوم صادرات به عراق را از دست داده‌ایم. 

وی گفت: رشد صادرات 8 ماهه ایران به عراق ناشی از افزایش صادرات گاز به عراق بوده است، امسال گاز صادراتی را به این کشور را گران‌تر فروختیم و به طور متوسط روزانه 49 میلیون مترمکعب صادرات گاز به عراق داشتیم لذا بخش عمده افزایش صادرات ما مربوط به صادرات گاز بوده است. 

* الزامات دستیابی به صادرات 12 میلیارد دلاری ایران به عراق در سال جاری

حسینی بیان داشت: صادرات ما به عراق تا پایان سال جاری ممکن است به 12 میلیارد دلار برسد اما تحقق این موضوع بستگی به عدم قطع صادرات گاز به این کشور دارد. 

طبق اعلام وزارت نفت، ایران در 6 ماهه سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 هر تن گاز طبیعی را 337 دلار صادر کرده که 11 درصد رشد داشته است. 

همچنین طبق گزارش سازمان توسعه تجارت میزان صادرات گاز طبیعی ایران به عراق در 6 ماهه اول 1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل 221 درصد افزایش داشته است.

حفظ و توسعه بازار صادراتی عراق به عنوان یکی از مهمترین بازارهای صادراتی کشور دارای الزاماتی است که اگر از هر یک از آنها غفلت کنیم موجب هموار شدن مسیر برای حضور بیشتر رقبای تجاری ما در این کشور می شود و همانطور که اشاره شد عدم توجه به رفع مشکلات تجاری در بازار عراق که بخشی از آنها باید توسط مسئولان پیگیری شود می تواند این بازار بزرگ صادراتی را از دست ما خارج کند.