تقویم تاریخ، از شهادت ایت الله مدرس تا روز جهانی مبارزه با ایدز

درگذشت ابوسعید سیستانی، ریاضیدان مشهور مسلمان 

1030 سال پیش در چنین روزی، ششم جمادی الاول سال 414 هجری قمری:

 «ابوسعید محمد بن عبدالجلیل سیستانی»، ریاضی دان مشهور مسلمان درگذشت. او در زمینه های ریاضی، هندسه و نجوم استادی زبردست بود. سیستانی در هریک از علومی که دانش کسب می نمود، کتابی تالیف و دانسته های خود را به دیگران منتقل می کرد. کتاب «جامع شاهی» در ریاضیات ازجمله آثار این ریاضیدان نامی است که آن را بنام عضدالدوله دیلمی به رشته تحریر درآورد. از دیگر کتب وی می توان به کتاب «المدخل» در نجوم ، «المعانی فی احکام النجوم» و «الدلایل فی احکام النجوم» اشاره کرد.

 

 

قتل گیخاتو، ایلخان مغول در ایران 

750 سال پیش در چنین روزی ششم جمادی الاول سال 694 هجری قمری:

"گیخاتو"(Gaykhatu) ایلخان مغول در ایران به قتل رسید و حکومت "بایدوخان" آغاز شد. پس از ارغون خان مغول، برادرش گیخاتو که در زمان او، فرمانروای آسیای صغیر بود به پادشاهی رسید. گیخاتو به سبب آن که از مرض شفا یافته بود، فرمان آزاد کردن زندانیان را داد و از خزانه‌ ی مملکت، آنچه را که دستش رسید در بین تهی‌دستان و درباریان تقسیم کرد. این حاتم بخشی‌ های او، کشور را به کمبود درآمد و فقر اقتصادی دچار ساخت و در نتیجه، خزانه سلطنتی تهی گشت. وزیر گیخاتو که می‌ دانست چینی‌ ها از پول کاغذی استفاده می‌ کنند، برای جبران کمبود مالی، چاپخانه ‌ای تاسیس کرد و به رواج نوعی اسکناس که "چاو" خوانده می‌ شد، اقدام نمود. هدف از چاپ پول کاغذی این بود که اسکناس در میان مردم رایج شود و طلا و نقره به خزانه باز گردد. اما مردم از قبول این اسکناسِ بدون پشتوانه خودداری کردند تا این که گیخاتو، چاو را ملغی کرد. دیری نگذشت که در جمادی الاولی سال 694 ق، امیران مغول طغیان کرده، گیخاتو راکشتند و پسر عموی او، بایدو، را به پادشاهی نشاندند.

 

 

درگذشت ظهیر الدین بابرشاه، پادشاه سلسله گورکانیان 

507 سال پیش در چنین روزی ششم جمادی الاول سال 937 هجری قمری:

"ظهیرالدین بابرشاه"(Zahīr ud-Dīn Babur)  پادشاه سلسله‌ گورکانیان هند درگذشت. ظهیر الدین محمد بن میرزا عمر از نوادگان امیرتیمور گورکانی در سال 899 ق، پس از فوت پدر در 11 سالگی وارث حکومت فرغانه در ماوراءُ النَّهر گردید. وی در ابتدا، یازده سال با ملوک ازبک و تاتار جنگید و چون ضعف خود را احساس کرد، رو به کابل و قندهار آورد و پس از تصرف افغانستان، 22 سال در آن نواحی، فرمانروایى نمود. در سال 932 ق برای تسخیر هند راهی این کشور شد و با پیروزی وارد دهلی گردید. ظهیرالدین بابر از این زمان، سلسله‌ گورکانیان هند معروف به دولت مغول را در هندوستان تاسیس کرد. این دولت تا سال 1264 ق به مدت 332 سال در هندوستان و اطراف فرمانروایى داشت. بابر در هندوستان و افغانستان، راه‌ها و کاروان‌سراهای فراوانی ایجاد نمود و به عمران و آبادانی کشور همت گماشت. مسجد معروف "بابری" در هند از بناهای دوران حکومت ظهیرالدین محمد بابر محسوب می‌ شود. وی تا سال 937 ق به مدت پنج سال نیز در دهلی حکمرانی نمود و سرانجام در 49 سالگی درگذشت. ظهیرالدین بابر را حاکمی عالم و ادیب گفته‌ اند و او کتابی درباره‌ ی فتوحات و جهانداری و شرح حال خود نگاشته است. بابر در ابتدا در شهر جَمنه به خاک سپرده شد اما در سالیان بعد، استخوان‌ های او را به کابل منتقل ساخته و آرامگاهی مُجَلّل در خارج از شهر برای او بنا کردند.

 

 

درگذشت غیاث الدین منصور، حکیم و ریاضیدان ایرانی 

496 سال پیش در چنین روزی، ششم جمادی الاول سال 948 هجری قمری:

«غیاث الدین منصور»، حکیم و ریاضیدان ایرانی درگذشت و در شیراز به خاک سپرده شد. غیاث الدین نزد پدر و دیگر علما، دانش های عقلی و نقلی را فراگرفت. وی به دستور شاه اسماعیل صفوی، مامور تعمیر رصدخانه مراغه گردید و در عهد شاه طهماسب صفوی نیز به صدارت برگزیده شد. اما پس از اندک مدتی، از این مقام کناره گرفت و باقی عمر خود را در شیراز به تعلیم دانش پژوهان و تالیف کتاب پرداخت. از آثار مهم غیاث الدین می توان به «حجت الکلام»، «مشارق و مرآت»، «الحقایق» اشاره کرد.

 

 

فروپاشی اتحاد مقدس 

197 سال پیش در چنین روزی، اول دسامبر سال 1825 میلادی:

اتحادیه تاریخی کشورهای اروپایی یا «اتحاد مقدس»، با خروج روسیه تزاری از این اتحادیه از هم پاشید. این اتحادیه در سال 1815 میلادی به دنبال سقوط ناپلئون و تشکیل کنگره وین، بین امپراتوری های روسیه، اتریش و پادشاهی پروس به امضا رسید و به موجب آن، این دولت ها موافقت کردند که در کشورهای تحت حکومت خود و در روابط بین الملل براساس آیین مسیحیت رفتار کنند. پس از چندی، بسیاری از دولت های اروپایی نیز این موافقتنامه را امضا کردند. اصول کلی و مبهم مورد توافق در اتحاد مقدس بعدها جهت فرونشاندن انقلاب های ملی و جنبش های آزادیخواهی مردم اروپا وسایر کشورهای تحت سلطه استعمارگران به کار گرفته شد.

 

 

امضای قرارداد لوکارنو

97 سال پیش در چنین روزی اول دسامبر سال 1925 میلادی :

قرارداد "لوکارنو" درباره تثبیت مرزهای آلمان امضاء شد. پس از جنگ جهانی اول، فرانسه که با امضای معاهده وِرْسایْ با تصرف مناطقی از آلمان به کناره ‌های رودخانه راین در آلمان دسترسی پیدا کرده بود از باز پس گرفتن این نواحی توسط آلمان وحشت داشت و می‌ خواست به نحوی الحاق این اراضی به فرانسه را تضمین کند. پس از آن در پنجم اکتبر 1925م نمایندگان فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا، بلژیک، لهستان و چکسلواکی در لوکارنو در آلمان گرد آمدند تا درباره تثبیت مرزهای خود و نیز غیرنظامی شدن منطقه راین گفتگو کنند. در این کنفرانس یک رشته توافق ‌ها بین دولت‌ های شرکت‌ کننده به عمل آمد و این موافقت ‌نامه ‌ها در نهایتْ در اول دسامبر 1925م به امضا رسید. به موجب این پیمان، مرزهای فرانسه - آلمان و بلژیک - آلمان تثبیت شد و سرزمین راین در آلمان که با بلژیک و لوکزامبورگ هم مرز است، غیرنظامی اعلام گردید. بر اساس این پیمان، آلمان میثاق ‌های داوری و حکمیت با فرانسه، بلژیک، لهستان و چکسلواکی را امضا کرد. هم‌چنین پیمان ‌های تضمین متقابل میان فرانسه - لهستان و فرانسه - چکسلواکی امضا شد. پیمان‌ های لوکارنْو، در نهایت در پی اشغال سرزمین راین از سوی آلمان در مارس 1936م، نقض شد و سایر امضاکنندگان نیز تنها به ارسال اعتراض رسمی برای هیتلر قناعت کردند و اقدام جدی به عمل نیاوردند.

 

 

لغو قرارداد استعماری دارسی 

90 سال پیش در چنین روزی دهم آذر سال 1311 هجری شمسی:

قرارداد استعماری دارسی مربوط به نفت جنوب توسط ایران لغو شد. در سال 1280 ش (1901 م) ویلیام دارسی، سرمایه‌ دار انگلیسی، موفق به کسب امتیاز بهره ‌برداری و لوله ‌کشی نفت و قیر در سراسر ایران، به غیر از شمال و شرق کشور، به مدت شصت سال گردید. صاحب امتیاز، در تمام مدت قرارداد، از پرداخت مالیات، عوارض و حقوق گمرکی برای کلیه اراضی، ماشین آلات و وسایل و مواد لازمی که وارد کشور می ‌کرد معاف شده بود. فعالیت ‌های دارسی سرانجام پس از هفت سال منجر به دسترسی به چاه نفت عظیم مسجد سلیمان گردید و سود فراوانی نصیب صاحب امتیاز شد. پس از گذشت بیش از سی سال از انعقاد قرارداد، دولت ایران که مکرّراً این امتیاز ویژه را به ضرر مصالح منافع ایران اعلام کرده بود، آن را لغو کرد. پس از لغو قرارداد دارسی، انگلستان شکایتی علیه ایران به جامعه ملل ارسال کرد و پس از منازعات بسیار، سرانجام قرارداد 1933 به جای دارسی به امضا رسید. این قرارداد هرچند به وسعت دارسی نبود ولی به نظر اکثر کارشناسان، دارای معایبی به مراتب بیش از محاسن بود. معایب قرارداد 1933، اختلافاتی را بین ایران و شرکت نفت انگلیس به وجود آورد که در نهایت منجر به تنظیم قرارداد الحاقی گس - گلشائیان گردید. انگلستان تا سال ‌ها بعد از لغو قرارداد دارسی نیز سلطه خود بر نفت ایران را با ترفندهای مختلف حفظ کرد. تا این که با تصویب ملی شدن صنعت نفت، در 29 اسفند 1329، دست این استعمار پیر از این منبع خدادادی کوتاه شد.

 

 

شهادت آیت الله مدرس، روحانی مبارز و روز مجلس شورای اسلامی 

84 سال پیش در چنین روزی، دهم آذر سال 1317 هجری شمسی:

آیت ا... «سید حسن مدرس»، روحانی مبارز و آزادیخواه ایرانی، به دست عوامل رضاخان حاکم مستبد ایران، در شهر کاشمر - در شمال شرقی ایران - به شهادت رسید. وی در سال 1249 هجری شمسی در نزدیکی شهر اردستان - در مرکز ایران ـ دیده به جهان گشود. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی به حوزه علمیه نجف ـ در کشور عراق ـ رفت و از محضر علمای بزرگی چون آیت ا... میرزای شیرازی کسب فیض کرد و سپس به ایران بازگشت. آیت ا... مدرس با مشاهده ظلم و ستم حکام کشور، مبارزه علیه حکومت وقت را آغاز کرد و هنگامی که از جانب مردم تهران به دوره سوم مجلس شورای ملی راه یافت، مبارزه خود را علیه ظلم زمامداران ایران و دخالت های استعمارگران در این کشور شدت بخشید. او روحانی مبارز و خستگی ناپذیری بود که خواستار اجرای احکام اسلام در کشور و نجات ایران از چنگال استبداد و استعمار بود به همین دلیل رضاخان پهلوی او را دشمن سرسخت و جدی خود به حساب می آورد، بطوریکه مزدوران رضاخان چند بار به شهید مدرس سوء قصد کردند. از صفات برجسته مدرس، شجاعت و مناعت در زندگی فردی و اجتماعی بود. افراد بسیاری بودند که به بهانه اینکه دیانت را با سیاست کاری نیست، زبان به نصیحت و گاه نکوهش او می گشودند. اما مدرس در پاسخ به آنان می گفت: «سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست.» سرانجام رضاخان ، عامل سرسپرده انگلیس که از وجود مدرس احساس خطر می کرد ، وی را تبعید کرد و در چنین روزی او را به شهادت رساند. روز شهادت سید حسن مدرس در تقویم ایرانی به نام روز مجلس شورای اسلامی نامگذاری شده است.

 

 

مرگ دیوید بن گوریون بنیانگذار رژیم صهیونیستی 

49 سال پیش در چنین روزی، اول دسامبر 1973 میلادی:

 "دیوید بن گوریون"(David Ben-Gurion) از موسسان رژیم صهیونیستی و اولین نخست وزیر این رژیم مرد.وی که نام اصلی اش دیوید گروئن است  در 16 اکتبر  سال 1886م در منطقه پلونسک(Plonsk) لهستان که آن زمان قسمتی از خاک امپراتوری روسیه به‌شمار می‌رفت به دنیا آمد. در سال 1906، در سن 20 سالگی به سرزمین‌های فلسطین آمد و جنبش یهود را پایه ‌ریزی کرد. در همین سال‌ها بود که نام مستعار بن‌گوریون را برای خود برگزید. او در سال 1907 حزب «کارگران صهیون» را بنا نهاد و در بیانیه حزب، هدف آن را اینچنین اعلان کرد: «حزب کارگران صهیون می‌کوشد تا استقلال سیاسی را برای مردم یهودی در این سرزمین به ارمغان بیاورد.» بن گوریون در جریان جنگ جهانی اول نقش مهمی در انتقال تدریجی یهودیان به فلسطین ایفا نمود. او همچنین در خلال سال‌های جنگ جهانی دوم، با حمایت قدرت‌های بزرگ به ویژه انگلیس، با شتاب بیشتری کار انتقال یهودیان سراسر جهان را به فلسطین دنبال نمود تا اینکه در 14 مه 1948م، 5 ماه پس از تصویب طرح تجزیه فلسطین به دو بخش یهودی و فلسطینی توسط سازمان ملل متحد، موجودیت رژیم صهیونیستی را به عنوان نخستین نخست وزیر این رژیم طور رسمی اعلام کرد و به فاصله چند ساعت، امریکا و شوروی سابق، این رژیم را به رسمیت شناختند. بن گوریون تا سال 1953م نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود و از سال‌های 1955 تا 1962م نیز مجدداً این سمت را بر عهده گرفت. او یکی از پایه‌ گذاران حزب کارگر اسرائیل می ‌باشد و تا سال 1965م، رهبری این حزب را بر عهده داشت. دیوید بن گوریون پس از عمری اشغال‌گری، سرانجام در اول دسامبر 1973م در هشتاد و هفت سالگی مرد.

 

 

درگذشت آیت الله سلطان القرایی تبریزی، فقیه شیعه

25 سال پیش در چنین روزی دهم آذر سال 1376 هجری شمسی:

فقیه بزرگوار آیت ‌اللَّه "میرزاجواد سلطان القُرّائی تبریزی" در سن 96 سالگی درگذشت. آیت‌ اللَّه میرزا جواد سلطان القُرّائی تبریزی در خاندانی با پیشینه چهار صد ساله در علم و فقاهت در تبریز به دنیا آمد. وی پس از فراگیری دروس مقدماتی و سطوح به دلیل هوش سرشار و حافظه قوی و پشتکار فراوان، در حدود 25 سالگی به اجتهاد دست یافت. آیت‌ اللَّه سلطان القرائی برای ادامه تحقیق، تتبع و مطالعات علوم اسلامی، رهسپار عتبات عالیات در عراق، مکه، مدینه، بیروت، دمشق و استانبول شد و علاوه بر نسخه برداری کتاب‌ های خطی و چاپی، مجموعه ‌های فراوانی را نگاشت. ایشان علاوه بر آگاهی کامل از علوم فقه، اصول، ادب فارسی و عربی، حدیث و رجال، در تاریخ، جغرافیا، هیئت و نجوم و ریاضی نیز متبحر بود. حاشیه بر عروة الوثقی، کتاب الطهاره و دیوان اشعار از جمله آثار ایشان می ‌باشند.

 

 

روز ملی رومانی 

در تقویم میلادی روز اول دسامبر به نام روز ملی رومانی نامگذاری شده است:

رومانی در روزگار باستان، جزئی از امپراتوری روم به حساب می‌ آمد. گرچه در قرون بعدی، دیگر اقوام بر این منطقه مسلط شدند اما مردم این سرزمین ضمن حفظ زبان رومی، خود را از نسل رومیان می‌دانند به همین جهت پس از استقلال، برای کشور خود نام رومانی انتخاب کردند. جمهوری رومانی با بیش از 237 هزار کیلومتر مربع مساحت در جنوب شرقی اروپا و در همسایگی بلغارستان، مجارستان، اوکراین و صربستان واقع شده است. رومانی در سال 1878 مستقل شده و روز استقلال آن 13 ژوئیه می‌باشد. هم‌چنین در جریان جنگ جهانی دوم، ارتش سرخ شوروی وارد رومانی شد و سپاهیان آلمان را از این کشور بیرون راند. این روز در رومانی نیز به نام روز آزادی، نام گرفته است

 

 

روز ملی مبارزه با ایدز 

اول دسامبر روز جهانی مبارزه با ایدز نامگذاری شده است: 

ایدز یک بیماری پیشرونده و قابل پیشگیری است، این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچ‌آی‌وی در بدن میزبان است که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن (معروف به نقص ایمنی یا کمبود ایمنی) انسان می‌گردد که خود زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت طلب است که در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها منجر به مرگ بیمار می‌گردد. در سال ۱۹۸۱ هشت مورد وخیم از ابتلا به بیماری کاپوسی سارکوما یکی از انواع خوش‌خیم سرطان در میان مردان همجنسگرای نیویورک گزارش شد. تقریباً هم‌زمان با این موارد، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک بالا رفت. با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود، اما معمولاً از این دو واقعه پزشکی به عنوان آغاز ایدز یاد می‌کنند. در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند. از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ ها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها اول دسامبر هر سال به عنوان روز جهانی ایدز معین شده‌است و هر سال برای این روز شعاری نیز در نظر گرفته می‌شود. ایدز پدیده‌ای پزشکی-بهداشتی است که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گسترده است. در سال ۱۹۹۶ سازمان ملل متحد ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سلامتی مورد توجه قرار داد بلکه آن را یک مسئله بر سر راه پیشرفت بشری برشمرد. بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلاء مربوط به کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است.