تقویم تاریخ؛ از درگذشت کارل مارکس تا تشکیل ساواک

تولد تاج الاسلام، فقیه و مورخ مشهور مسلمان

938 سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم شعبان سال 506 هجری قمری:

«عبدالکریم بن محمد سَمعانی» ملقب به « تاج الاسلام » ، فقیه ، محدث و مورخ معروف قرن ششم هجری قمری در شهر مرو در جنوب شرقی ترکمنستان فعلی و خراسان بزرگ قدیم ، متولد شد . او سالهای بسیاری از عمر خود را در راه کسب علم در سفر گذراند و به سرزمینهای دیگر ایران ، شام ، حجاز و ماوراء النهر سفر کرد و از دانشمندان برجسته هر سرزمین ، بهره زیادی برد . معروفترین اثر سمعانی ، کتاب « الانساب » نام دارد . کتابهای مهم دیگری چون « معجم الشیوخ » ، « ادب الطلب » و « تاریخ مرو » نیز نوشته اوست.

 

 

تولد آلبرت اینشتین، فیزیکدان برجسته در آلمان

144 سال پیش درچنین روزی، چهاردهم مارس سال 1879 میلادی:

«آلبرت اینشتین» (Albert Einstein)، فیزیکدان و ریاضیدان برجسته  در آلمان متولد شد. او در سال 1905 میلادی به تابعیت کشور سوئیس درآمد و در همین سال سه مقاله منتشر کرد که هر یک مبنای شعبه جدیدی در علم فیزیک شد . اینشتین در سال 1916 میلادی نظریه نسبیت عمومی را منتشر کرد که دیدگاه جدیدی را در دانش های بشری به وجود آورد . وی در سال 1921 میلادی به خاطر کوشش ها و تحقیقاتی که درباره فوتونها و فیزیک نظری انجام داده بود ، موفق به دریافت جایزه نوبل در رشته فیزیک شد. تحقیقات و نظریات اینشتین به عنوان پیشرو عصر اتم ، در گسترش تحقیقات هسته ای تاثیرات فراوانی داشت و از جمله منجر به ساختن بمب اتمی شد. اما وی بعد از آنکه متوجه شد تحقیقاتش زمینه ساز ساخت این بمب توسط برخی کشورها شده است ، متاثر شد. اینشتین در سال 1955 درگذشت.

 

 

درگذشت کارل مارکس، نظریه پرداز و بنیانگذار مکتب مارکسیسم

140 سال پیش در چنین روزی چهاردهم مارس سال 1883 میلادی:

"کارل مارکس"(Karl Heinrich Marx) ، نظریه ‌پرداز و بنیان‌گذار مکتب مارکسیسم درگذشت. کارْلْ مارْکْسْ در 5 مه 1818م در خانواده ‌ای یهودی در آلمان به دنیا آمد . وی پس از پایان تحصیل در دانشگاه شهر "بن" ، ابتدا به روزنامه ‌نگاری پرداخت و سپس به مطالعه فلسفه و اقتصاد سرگرم شد و افکار و عقاید خود را منتشر کرد . مارکس،  سه مبنای کمونیسم شامل فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک ، اقتصاد و جامعه ‌شناسی را مدون ساخت و بر اثر مطالعه در تاریخ تحول جامعه‌ ها ، اجتماعات بشری را به شش دوره اجتماع اشتراکی اوّلیه ، بردگی ، فئودالیته ، سرمایه‌ داری ، سوسیالیسم و کمونیسم تقسیم کرد . مکتب مارکس و پیروانش را که عبارت از سوسیالیسم و کمونیسم علمی است ، مارکسیسم می‌ نامند . فلسفه مارکسیسمِ بر اساس ماتریالیسم استوار شده است که در آن، کلیه تحولات اقتصادی و حتی تاریخی را معلول عوامل مادی می ‌داند . مارکس با تمرکز سرمایه در دست عده‌ ای معدود مخالف است و رژیم سرمایه‌ داری را محکوم به زوال می ‌داند. در این نظام ، راه تامین یک سیستم عادلانه ، استقرار رژیم تعاونی در اقتصاد و بالا بردن ارزش کار وجانشین ساختن کار به جای سرمایه عنوان شده است. سوسیالیسم علمی مارکس در نیمه دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، طرفداران فراوانی پیدا کرد و در کنگره عمومی بین‌ الملل دوم شامل احزاب سوسیالیست جهان در سال 1907 ، اکثریت با طرفداران مارکس بود. بر این اساس بود که نظام اتحاد جماهیر شوروی بر پایه افکار و عقاید مارکس شکل گرفت و ده‌ها سال با دیکتاتوری ، نظام کارگری را دیکته می ‌کرد. با فروپاشی شوروی در اوایل دهه 1990 م ، نادرستی افکار و پیش‌بینی‌ های مارکس روشن شد و بطلان برداشت ‌های مارکس از تاریخ، اجتماع و انسان را ثابت کرد.

 

 

درگذشت جورج ایستمن، مخترع دوربین عکاسی کداک

91 سال پیش در چنین روزی چهاردهم مارس سال 1932 میلادی:

"جورج ایستمن" (George Eastman) مخترع امریکایی درگذشت. جورج ایستمن مخترع امریکایى در سال 1854 به دنیا آمد و از جوانی به صورت عملی وارد عرص فیلم و عکاسی شد . وی در 34 سالگی با ساخت دوربین کداک ، انقلابی در فن عکاسی ایجاد کرد . دوربین کداک یک دوربین ساده ی دستی بود و قابلیت استفاده همگانی داشت. نوار فیلم جای صد قطعه عکس داشت اما کار گذاشتن فیلم در دوربین و ظهور و چاپ آن ، دشوار و مستلزم مهارت بود. ایستمَن در سال 1889 پایه ‌ای سلولوئیدی را جانشین پایه کاغذی نوار فیلم کرد که این پایه از نوعی پلاستیک مصنوعی تهیه شده بود. در نتیجه در چاپ عکس ، پیشرفت حاصل شد. اختراع فیلم شفاف عکاسی، نوار فیلم نرم، دوربین عکاسی کداک و فیلم سینمایى 35 میلی‌متری نیز از دیگر اختراعات ایستمن به حساب می‌ آید . وی که از صاحبان صنایع در امریکا به شمار می ‌رفت، مؤسس کارخانه ایستمن - کداک نیز بود و آزمایشگاه ‌های آن ، محل اختراع و عرضه بسیاری از کارهای عکاسی بود. جورج ایستمن در سن هفتادوهشت سالگی به تاریخ چهارده مارس 1932م درگذشت.

 

 

آغاز نبرد تاریخی و بزرگ دین پین فو

69 سال پیش درچنین روزی، چهاردهم مارس سال 1954 میلادی:

نبرد تاریخی و بزرگ «دین بین فو» (Dien Bien Phu) که سرنوشت نیروهای استعماری فرانسه را در هندوچین تعیین کرد ، آغاز شد. در این جنگ نیروهای ویت مینی که برای استقلال ویتنام می جنگیدند با ارتش استعماری فرانسه که در دژ به ظاهر تسخیر ناپذیر دین بین فو سنگر گرفته بود ، درگیر شدند . سرانجام در روز هفتم ماه مه همان سال با تسلیم شدن ژنرال دوکاسپری ، فرمانده فرانسوی دژ دین بین فو و پیروزی ویت مینی ها ، جنگ تمام شد و سلطه استعماری فرانسه بر ویتنام به پایان رسید.

 

 

تصویب لایحه تشکیل ساواک 

66 سال پیش، در روز بیست و سوم سال اسفند سال 1335 هجری شمسی:

لایحه تشکیل «سازمان اطلاعات و امنیت کشور» موسوم به «ساواک» در مجلس شورای ملی ایران به تصویب رسید. پس از نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران که با کودتای آمریکایی – انگلیسی سال 1332 ش شکست خورد ، واشنگتن طرح تشکیل یک سازمان امنیتی قدرتمند را که از نفوذ شوروی در ایران جلوگیری و از رژیم استبدادی پهلوی محافظت کند ، ارائه داد . ساواک که بیشتر برای سرکوب مخالفان داخلی شاه از آن استفاده شد ، توسط آمریک  راه اندازی شد و مأموران آن تعلیم داده شدند. این مأموران همۀ کسانی را که از حقوق و آزادی های مردم ایران دفاع می کردند ، به نام کمونیست و وابسته به شوروی می خواندند و آنها را دستگیر و تحت شدیدترین شکنجه ها قرار می دادند . بسیاری از این شکنجه ها توسط مأموران سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) به نیروهای ساواک تعلیم داده شده بود . در دوران فعالیت ساواک ، هزاران مبارز انقلابی کشته و مجروح شدند و این سازمان مخوف به عنوان نماد خفقان و کشتار و نقض حقوق بشر در ایران شناخته می شد. سازمان امنیت رژیم شاه چند روز قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در 17 بهمن 1357 ش منحل شد.

 

 

درگذشت آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، روحانی مبارز تاریخ معاصر

61 سال پیش در چنین روزی، بیست و سوم اسفند سال 1340 هجری شمسی:

آیت الله «سید ابوالقاسم کاشانی» روحانی مبارز و شخصیت سیاسی معروف تاریخ معاصر ایران، درگذشت. او در جوانی موفق به کسب درجه اجتهاد در فقه از حوزه علمیه نجف شد و در همان حال با کمک سایر روحانیان ، مبارزه شدیدی را علیه سلطه استعمار انگلیس بر عراق آغاز کرد که منجر به اخراج او از این کشور شد . آیت الله کاشانی در ایران نیز مبارزه ای پیگیر را علیه نفوذ استعمار انگلیس آغاز کرد و به خاطر این مبارزات ، چند سال زندانی شد. مردم تهران پس از آزادی آیت الله کاشانی از زندان ، به پاس مبارزاتش او را به عنوان نماینده منتخب خود به مجلس شورای ملی فرستادند . با حمایت آیت الله کاشانی از دکتر مصدق و مبارزات پیگیر مردم مسلمان ایران ، صنعت نفت در ایران ملی اعلام و مصدق نخست وزیر شد . سپس قوام السطنه ، عامل سرسپرده انگلیس به نخست وزیری ایران رسید و آیت الله کاشانی با صدور اعلامیه ای مردم را به صحنه فراخواند که در نتیجه آن، قیام گسترده 30 تیر سال 1331 هجری شمسی به وقوع پیوست. شاه که موقعیت خود را در خطر می دیدید با کناره گیری قوام السطنه موافقت کرد و مصدق بار دیگر نخست وزیر شد. پس از وقوع کودتای آمریکایی سال 1332 هجری شمسی و بازگشت شاه به ایران ، عمال وی آیت الله کاشانی را تحت نظر گرفتند تا اینکه سرانجام پس از عمری مبارزه با استعمار، در چنین روزی به دیدار حق شتافت.

 

 

تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک لبنان

45 سال پیش، در روز چهاردهم مارس سال 1978 میلادی:

ارتش رژیم صهیونیستی به بهانه عملیات رزمندگان فلسطینی در حومه تل آویو، تجاوز به خاک لبنان را آغاز کرد. در این تجاوز که با کشتار وسیع غیرنظامیان لبنانی و فلسطینی همراه بود ، ارتش رژیم صهیونیستی جنوب لبنان را تا رودخانه لیطانی اشغال کرد. اسرائیل به خاطر کمبود منابع آب ، همواره درصدد سرقت آب این رودخانه بود . درپی حمله ارتش رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان، شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه 425 خواستار خروج فوری نظامیان این رژیم از جنوب لبنان شد و یک نیروی چهار هزار نفری را برای حفظ صلح به این منطقه فرستاد. باوجود این ، صهیونیست ها قبل از خروج از جنوب لبنان ، نیرویی از مزدوران محلی وابسته به خود را تحت رهبری سعد حداد ، نظامی شورشی لبنانی در این منطقه تشکیل دادند. رژیم صهیونیستی در سال 1982 بار دیگر به لبنان حمله و جنوب این کشور را اشغال کرد ، اما در سال 2000 در اثر ضربات متوالی رزمندگان مقاومت اسلامی لبنان مجبور به عقب نشینی از مناطق اشغالی جنوب لبنان شد.