تقویم تاریخ؛ از اشغال جزیره هرمز تا روز جهانی آزادی مطبوعات

وفات ابراهیم بن هلال صابی ادیب و شاعر معروف مسلمان

1060 سال پیش، به روایت های متواتر در چنین روزی، دوازدهم شوال سال 384 هجری قمری:

«ابراهیم بن هلال صابی»، ادیب و شاعر معروف قرن چهارم هجری قمری، وفات یافت. وی در شهر بغداد متولد شد و در فنون شعر و ادبیات، مهارت بسیار داشت. این نویسنده مشهور، در ریاضیات، نجوم و هندسه از دانش بسیاری برخوردار بود. از هلال صابی تالیفات ارزشمندی برجای مانده که از میان آنها می توان به کتب «تاج الماثر ( المئاثر)»، «رساله ای در علم مثلثات» و «رساله ای در علم نجوم» اشاره کرد.

 

 

آغاز قیام ژاندارک در فرانسه 

594 سال پیش در چنین روزی ، سوم می سال 1429 میلادی:

 «ژان دارک» ( Jeanne d'Arc )، دوشیزه میهن پرست فرانسوی، قیام تاریخی خود را برای آزادی بخش هایی از خاک فرانسه که در اشغال انگلیس بود، آغاز کرد. ژاندارک فرماندهی ارتشی را که پادشاه فرانسه در اختیار او قرار داده بود، به عهده گرفت و با شکست دادن سپاهیان انگلیسی، آنان را از اورلئان - در شمال فرانسه ـ بیرون راند. ژان دارک در جریان تسخیر پاریس اسیر شد و به انگلیسی ها تحویل داده شد. ژاندارک در یک محاکمه فرمایشی در کلیسای انگلیسی، به ارتداد متهم و سپس در سال 1431 میلادی در نوزده سالگی، زنده در آتش سوزانده شد. به این ترتیب ژان دارک به قهرمان ملی فرانسه تبدیل شد و برای بزرگداشت وی، فرانسویان همه ساله در ماه می در روزی به نام عید ژاندارک، جشن ملی برگزار می کنند.

 

 

تولد ماکیاولی، فیلسوف مشهور سیاسی

554 سال پیش در چنین روزی، سوم می سال 1469 میلادی:

نیکولو برناردو ماکیاولی (به ایتالیایی: Niccolò di Bernardo dei Machiavelli) فیلسوف سیاسی، شاعر، آهنگساز و نمایشنامه‌نویس مشهور ایتالیاییدر فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. او درکنار فعالیت های سیاسی، به تنظیم تاریخ فلورانس نیز پرداخت.ماکیاولی زندگی خود را صرف سیاست و میهن پرستی کرد. با این حال برخی او را به اتهام حمایت از حکومت اقتدارگرا همواره مورد حمله قرار داده‌اند. علت آن نوشتن کتابی به نام شهریار (Principe) است که وی برای خانواده مدیچی (Medici)، حاکمان فلورانس نوشته‌است .ماکیاولی در این کتاب، سیاست را از اخلاق جدا ساخته و نیل به هدف را اصالت کار «حکمران» دانسته، نه راههای وصول به آن. وی سیاست را فن حکومت و یا فن تسخیر قدرت معرفی می‌کند و معتقد بود برای رسیدن به قدرت و حفظ آن، از هر وسیله ای می توان استفاده کرد و رعایت اصول اخلاقی در این مورد ضرورتی ندارد. ماکیاول در سال 1527 درگذشت.

 

 

 کشف سرزمین جامائیکا

529 سال پیش، در روز سوم می سال 1494 میلادی: 

سرزمین جامائیکا در آمریکای مرکزی در دومین سفر «کریستف کلمب» دریانورد و سوداگر اسپانیایی به قاره آمریکا، کشف شد. علیرغم رفتار دوستانه و آشتی جویانه بومیان جامائیکا و سایر سرزمین های کشف شده، کلمب و دیگر فرستادگان اسپانیایی رفتاری خشن و سلطه جویانه با آنها داشتند. به این ترتیب جامائیکا که به خاطر موقعیت جغرافیایی و داشتن طلاهای فراوان مورد توجه اسپانیا قرار گرفته بود ، از سال 1509 میلادی به مدت تقریبی دو قرن مستعمره این کشور و سپس انگلیس شد و اکثر بومیان آن رانده و یا کشته شدند. جامائیکا در سال 1962 استقلال یافت.

 

 

اشغال جزیره هرمز توسط پرتغال

508 سال پیش، در روز سوم می سال 1515 میلادی:

ناوهای پرتغالی با حمله به جزیره ایرانی هرمز، آن را اشغال و دوران مداخله و استعمار غرب در خاورمیانه را آغاز کردند. این جزیره استراتژیک در دهانه تنگه هرمز قرار دارد که خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران را به هم متصل می کند. به علت آنکه ایران فاقد نیروی دریایی کارآمد و مجهز بود، استعمارگران پرتغالی تا سال 1521 میلادی برخی دیگر از جزایر ایرانی خلیج فارس، ازجمله بحرین را، که در آن زمان بخشی از ایران به شمار می رفت، اشغال کردند. اشغالگری و خشونت پرتغالی ها باعث خشم و شورش مردم ایران در مقاطع مختلف شد. سرانجام با تشکیل نیروی دریایی ایران و قدرت یافتن آن، جزایر ایرانی خلیج فارس به تدریج تا سال 1652 میلادی از اشغال پرتغالی ها آزاد شدند.

 

 

درگذشت شیخ بهائی دانشمند و منجم مشهور ایرانی

 414 سال پیش در چنین روزی، دوازدهم شوال سال 1030 هجری قمری:

«بهاء الدین محمد بن حسین عاملی» معروف به «شیخ بهایی»، عالم، فقیه، منجم و ریاضیدان مشهور مسلمان در اصفهان درگذشت . وی در سال 952 هجری قمری در شهر بعلبک لبنان و در خانواده ای ایرانی متولد شد . پدرش از رهبران و مشایخ بزرگ عصر خود بود . شیخ بهایی با استعداد سرشار خویش توانست در مدت زمانی کوتاه ، به مرحله استادی برسد و در علوم فقه ، تفسیر ، حدیث ، ریاضیات ، نجوم ، ادبیات و تاریخ ، مهارت کافی کسب کند . از این دانشمند والامقام مسلمان ، کتب ارزشمندی برجای مانده است که مورخان تعداد آنها را بالغ بر یکصد جلد کتاب و رساله دانسته اند . شیخ بهایی همچنین یک دوره فقه استدلالی به صورت رساله عملیه به زبان فارسی نوشت که به نام « جامع عباسی » مشهور است . از دیگر آثار این دانشمند بزرگ مسلمان می توان به کتب « کشکول » ، « حبل المتین » ، « تشریح الافلاک » و « خلاصه الحساب » اشاره کرد .

 

 

 انعقاد عهدنامه فینکنشتاین بین ایران و فرانسه 

216 سال پیش در چنین روزی برابر با سیزدهم اردیبهشت 1186 ه.ش:

عهدنامه‏ فین‏ کن‏شتاین(Treaty of Finckenstein) بین ایران و فرانسه منعقد شد. به موجب این قرارداد، فرانسه تعهد کرد که با ارسال اسلحه و کارشناس نظامی، ایران را در باز پس ‏گیری گرجستان و دیگر متصرفات روسیه در خاک ایران یاری کند. در برابر، ایران تعهد سپرد که تمامی روابط سیاسی و تجاری خود را با انگلستان قطع و به این کشور اعلان جنگ دهد و در جنگ فرانسه با انگلیس و روس، متحد فرانسه باشد. همچنین اگر ناپلئون بخواهد از ایران به هند که مستعمره انگلیس بود، لشکرکشی کند، ایران امکانات خود را برای عبور سپاهیان فرانسه در اختیار آنها قرار دهد. پس از انعقاد این پیمان، گروهی از مستشاران نظامی به فرماندهی ژنرال گاردان به ایران آمدند تا لشکریان ایران را رسم جنگ ‏های اروپایی بیاموزند. این معاهده دیری نپایید و ناپلئون بر خلاف قرار خود، پس از مدتی با روسیه طرح دوستی ریخت و مستشاران فرانسوی، ایران را ترک کردند.

 

 

درگذشت قاآنی، شاعر و حکیم ایرانی

169 سال پیش، در روز سیزدهم اردیبهشت سال 1233 هجری شمسی: 

«میرزا حبیب الله شیرازی» معروف به «قاآنی» شاعر و حکیم ایرانی درگذشت. وی در سال 1187 ه.ش در شیراز (در جنوب ایران) متولد شد و براى کسب علم و دانش راهى مشهد شد و به سرودن شعر پرداخت. قاآنى پس از ده سال توانست در علومى چون نحو، بیان، اصول هندسه، نجوم، حکمت، کلام، فلسفه و فنون ادب و شعر مهارت پیدا کند و پس از مدتى راهى دربار ناصرالدین شاه قاجار شود. او نخستین شاعر ایرانى بود که به زبان فرانسه آشنا شد. البته جدای از فرانسه به زبان های عربی و انگلیسی نیز مسلط بود. اختصاص او به ساختن قصاید طولانى، متضمن اوصاف خوشایند و آوردن الفاظ خوش آهنگ و تسلط بر ایراد کلمات و لغات مترادف، بسیار است و به همین سبب در گفتارش، لفظ بر معنى به شدت برترى دارد. گذشته از دیوان شعر،که حدود هفده هزار بیت شعر دارد از این شاعر کتابى با نام پریشان بر جاى مانده که به سبک گلستان به نگارش درآمده است. قاآنى سرانجام در 13 اردیبهشت 1233 ش برابر با 5 شعبان 1270 ق در 47 سالگى دار فانى را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظیمع در شهر رى مدفون شد.

 

 

آغاز جنبش عظیم دانشجویی در پاریس

55 سال پیش، در روز سوم می سال 1968 میلادی:

جنبش عظیم دانشجویی فرانسه از پاریس آغاز شد. دانشجویان به سیاست های آموزشی دولت معترض بودند و در مدت کوتاهی، کارگران فرانسوی نیز که از وضعیت رفاهی و کمبود دستمزد ناراضی بودند به دانشجویان معترض پیوستند. این قیام بزرگ، به زودی رنگ سیاسی به خود گرفت و حتی برخی دیگر از کشورها چون آلمان غربی، انگلیس، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا را تحت تاثیر قرار داد. دانشجویان معترض خواستار اصلاحات اجتماعی به سود اقشار کم درآمد و قطع نفوذ و دخالت آمریکا در اروپا بودند. تا پایان ماه می، هسته مرکزی جنبش دانشجویی، تظاهرات و اعتصابات گسترده ای را در فرانسه ترتیب داد که با دخالت پلیس، شدیداً به خشونت گرایید. اما سرانجام با پذیرفتن برخی درخواست های رفاهی کارگران و دانشجویان توسط دولت فرانسه، جنبش دانشجویی فروکش کرد.

 

 

روز جهانی آزادی مطبوعات

30 سال پیش، در روز سوم ماه می سال 1993 میلادی: 

به دنبال پیشنهاد یونسکو ( سازمان علمی – فرهنگی ملل متحد ) ، مجمع عمومی سازمان ملل متحد این روز را به عنوان «روز جهانی آزادی مطبوعات» نامید. این نام گذاری بهانه ای است تا از آزادی های قانونی و مشروع مطبوعات دفاع شود و حقوق خبرنگاران و نویسندگان روزنامه ها مورد تأکید قرار گیرد. امروزه آزادی رسانه ها و ازجمله مطبوعات از سوی دولت های استبدادی که دانستن حقایق توسط مردم را به ضرر خود می دانند، تا جای ممکن محدود می شود. از طرف دیگر در جهان غرب ، به بهانه آزادی رسانه ها ، همه گونه اخبار، مقالات و تصاویر نامناسب و مبتذل به مخاطب ارائه و اخبار و اطلاعات مهم نادیده گرفته می شود. سوء استفاده از آزادی رسانه ها در غرب تا آنجا پیش رفته که به مقدسات میلیاردها تن از پیروان ادیان الهی نیز به نام آزادی، توهین می شود و در همان حال انتقاد از رژیم صهیونیستی ، عواقب سخت و ناگواری به همراه دارد.