تقویم تاریخ؛ از تقسیم ایران بین قدرت های بزرگ تا ترور باهنر و رجایی و روز مبارزه با تروریسم

درگذشت شیخ الاسلام، محدث مشهور مسلمانه

1142 سال پیش، بنا بر روایات تاریخ، در چنین روزی، سیزدهم صفر سال 303 هجری قمری:

«ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب نسائی»، معروف به شیخ الاسلام، محدث مشهور مسلمان درگذشت. وی در سال 220 هجری قمری در یکی از روستاهای خراسان ـ در شمال شرقی ایران ـ متولد شد و در سنین جوانی به مصر رفت و در این کشور اقامت گزید. وی در مصر در علوم فقه و حدیث، به استادی رسید. نسائی در سفری به دمشق، از فضایل اهل بیت پیامبر اسلام (ص) بسیار سخن گفت، از اینرو مخالفین چندین بار وی را مضروب کردند، تا اینکه سرانجام به مکه رفت و در آنجا ساکن شد. از آثار او می توان کتاب «خصایص امیرالمومنین علی» (ع) را نام برد. وی همچنین صاحب کتاب «سنن نسائی» است که یکی از کتابهای مهم اسلامی به شمار می رود .

 

 

درگذشت «محمد ازهری هروی»، لغت شناس، فقیه و مفسر مسلمان

1075 سال پیش ، سیزدهم صفر سال 370 هجری قمری:

«محمد ازهری هروی»، لغت شناس، فقیه و مفسر مسلمان در هرات ـ واقع در غرب افغانستان امروزی ـ درگذشت. وی در سال 282 هجری قمری در هرات متولد شد و به تحصیل علوم متداول عصر خود پرداخت. ازهری در سی سالگی در سفر حج به اسارت قبایل بادیه نشین عرب درآمد و در مدت اسارت توانست لهجه فصیح آنان را فرا گیرد و در کتاب خود از آن استفاده کند. ازهری مدتی نیز در بغداد از محضر علمای آن زمان بهره گرفت و سپس به هرات بازگشت. مهمترین کتاب ازهری، «تهذیب اللغه» در زمینه لغت شناسی است و در 15 جلد به چاپ رسیده است. وی همچنین آثاری در زمینه تفسیر قرآن و حدیث داشته که تعدادی از آنها از بین رفته است.

 

 

تولد "اِرنِست رادِرفورد"، فیزیک‏دان برجسته بریتانیایی وملقب به پدر انرژی هسته ای

152 سال پیش در چنین روزی 30 اوت سال 1871 میلادی:

"اِرنِست رادِرفورد"(Ernest Rutherford) فیزیک‏دان برجسته بریتانیایی وملقب به پدر انرژی هسته ای متولد شد. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاهش راهی کمبریج در انگلستان شد و از سال 1919م به استادی فیزیک تجربی دانشگاه کمبریج دست یافت. رادرفورد در سال 1903م به عضویت انجمن سلطنتی لندن درآمد و در سال 1904م نخستین کتاب خود به نام فعالیت تشعشعی را منتشر کرد. رادرفورد در دانشگاه منچستر، رهبر گروهی شد که به سرعت دست به کار تدوین نظریه‏ های تازه درباره ساختار اتم شدند. وی در سال 1908م به دلیل تحقیق در زمینه فعالیت تشعشعی عناصر، موفق به اخذ جایزه نوبل شیمی شد. بزرگ‏ترین دست‏آورد علمی رادرفورد در این سال‏ ها، کشف ساختار هسته اتم بود که این امر، دانش فراوانی درباره ماهیت ماده برای جامعه علمی به ارمغان آورد. او آشکارا بزرگ‏ترین فیزیک‏دان آزمایشگر زمان خود بود و به دلیل پژوهش‏ های طولانی درباره اتم به پدر انرژی هسته‏ ای شهرت یافت. رادرفورد اتم را موجود سختی می ‏دانست که یک منظومه شمسی بسیار ریز متشکل از ذرات بی‏شمار است که دارای اسرار نهفته فراوانی می ‏باشد. ارنست رادرفورد سرانجام در یازدهم ژوئن 1937م در 66 سالگی درگذشت.

 

 

تقسیم ایران بین قدرت های بزرگ

116 سال پیش در چنین روزی هشتم شهریور سال 1286 هجری شمسی:

معاهده ننگین تقسیم ایران بین روسیه و انگلیس در عهد "محمد علی‏شاه قاجار" امضاء شد. روسیه و انگلستان از سال‏ ها قبل رقابت شدیدی بر سر منافع خود در ایران داشتند. هر امتیازی که یکی از این دو کشور به دست می‏ آورد، دیگری سعی می‏ کرد مشابه آن را تحصیل کند. با این وجود، پس از انقلاب مشروطه، ناگهان بین روسیه و انگلیس توافقی حاصل می ‏شود که به موجب آن، ایران به مناطق نفوذ تقسیم می‏ شود. بر اساس قرارداد تقسیم ایران، منطقه مرکزی کشور، بی‏طرف اعلام شد. مناطق شمال و قسمتی از غرب ایران، تحت کنترل روسیه قرار گرفت و نواحی جنوبی نیز به منطقه نفوذ انگلیس تبدیل گردید. این قرارداد در حالی امضا شد که حکومت ایران به علت بی‏ کفایتی شاهان قاجار، به قدری تضعیف شده بود که روسیه و انگلیس برای انقعاد این قرارداد، حتی با دولت ایران نیز مشورت نکردند. این پیمان که به قرارداد 1907 مشهور شد خشم مردم ایران را برانگیخت و مجلس شورای ملی نیز با آن مخالفت کرد. علی‏رغم امتناع مجلس از تصویب این قرارداد، نیروهای روس و انگلیس، تا پس از انقلاب کمونیستی در شوروی، از ایران خارج نشدند.

 

 

درگذشت آیت ‏اللَّه "شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی"عالم و عارف ربانی

81 سال پیش در چنین روزی هشتم شهریور سال 1321 هجری شمسی:

 عالم و عارف ربانی آیت ‏اللَّه "شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی" درگذشت. آیت‏ اللَّه شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی از کودکی تلاش و جدّیت وافر در تزکیه نفس، تهجّد و عبادت داشت. وی تحصیلات مقدماتی را در اصفهان‏ فراگرفت و آن‏گاه ریاضیات، حساب و فلسفه را از محضر آخوند ملامحمد کاشی و جهانگیرخان قشقایی آموخت. سپس به نجف اشرف عزیمت نمود و در محضر بزرگانی چون سیدمحمد فشارکی، سید مرتضی کشمیری و ملااسماعیل قره ‏باغی شاگردی نمود. آیت‏ اللَّه نخودکی اصفهانی پس از مراجعت از نجف اشرف، در مشهد مقدس اقامت گزید و از محضر فرزانگان این دیار نیز بهره ‏مند گشت. او علاوه بر تدریس و تحقیق و عبادت بسیار، به مستمندان و نیازمندان توجه ویژه‏ ای داشت. آیت‏ اللَّه نخودکی اصفهانی، بیشتر ایام عمر را در ریاضت ‏های طاقت‏ فرسا سپری کرد. وی دارای مقامات و کرامات بسیار بود که شرح جزئی از کرامات و کارهای خارق‏ العاده وی در کتابی تحت عنوان نشان از بی‏ نشان ‏ها توسط فرزندش گردآوری و منتشر گردید.

 

 

استقلال جمهوری آذربایجان از شوروی

 32 سال پیش، در روز سی ام اوت سال 1991 میلادی:

جمهوری آذربایجان استقلال خود را از شوروی اعلام کرد. این سرزمین از اوایل قرن سوم میلادی به تصرف سلسله ایرانی ساسانیان درآمد و در بیشتر ادوار تاریخ، بخشی از سرزمین ایران بود. در اوایل قرن نوزدهم میلادی، در پی توسعه طلبی امپراتوری تزاری در روسیه، جنگ هایی میان روسیه و ایران روی داد که به شکست ایران منتهی شد و در نتیجه قسمت شمالی آذربایجان به موجب معاهده گلستان در سال 1813 میلادی به اشغال روسیه درآمد. در پی وقوع انقلاب در روسیه، آذربایجان از سال 1918 با نظام جمهوری مستقل شد، اما استقلال آن، دو سال بیشتر طول نکشید و آذربایجان، به یکی از جمهوری های شوروی تبدیل شد. در اواخر دهه 1980 در آستانه فروپاشی شوروی، فعالیت های استقلال طلبانه در جمهوری آذربایجان و همچنین منطقه ارمنی نشین قره باغ در داخل این کشور، شدت یافت. جمهوری آذربایجان در سی ام اوت 1991 در حالی استقلال خود را رسماً اعلام کرد که با همسایه خود ارمنستان بر سر منطقه قره باغ به شدت اختلاف و درگیری داشت و این بحران هنوز هم ادامه دارد. جمهوری آذربایجان در غرب آسیا و در کناره دریای خزر، 86600 کیلومتر مربع مساحت دارد و با کشورهای ایران، ارمنستان، گرجستان و روسیه همسایه است.

 

 

استقلال نیمور شرقی از اندونزی

24 سال پیش، در روز سی ام اوت سال 1999 میلادی:

مردم تیمور شرقی در جنوب شرقی آسیا، در یک همه پرسی، به استقلال از اندونزی رای دادند. جزیره تیمورشرقی به همراه سایر جزایر اندونزی در سال 1511 میلادی به اشغال پرتغال درآمد. اما پس از آنکه در اواسط قرن نوزدهم، هلند بر اندونزی مسلط شد، فقط تیمور شرقی در حاکمیت پرتغال باقی ماند.اندونزی درسال 1945 مستقل شد، اما پرتغال تا سال 1976 به اشغال تیمور شرقی ادامه داد تا آنکه دراین سال ارتش اندونزی، جایگزین نیروهای پرتغالی شد و تیمور شرقی به حاکمیت اندونزی درآمد. درپی سقوط ژنرال سوهارتو درسال 1998 و بحران سیاسی در اندونزی، جنبش استقلال طلبی در تیمور شرقی شدت یافت و با حمایت سازمان ملل و دولت های غربی، این سرزمین مستقل شد.

 

 

ترور رجایی و باهنر و روز مبارزه با تروریسم

در تقویم ایرانی امروز هشتم شهریور مطابق سی ام اوت به نام روز مبازه با تروریسم نامگذاری شده است: دلیل این نامگذاری ترور «محمد علی رجایی» رئیس جمهوری و حجت الاسلام «محمد جواد باهنر» نخست وزیر وقت جمهوری اسلامی ایران در این روز است. 35 سال پیش مخالفین نظام نوپا و مردمی جمهوری اسلامی ایران و مورد حمایت دولت های غربی مدعی دموکراسی خواهی با انفجار بمبی در دفتر نخست وزیری رئیس جمهور و نخست وزیر مردمی و انقلابی را به شهادت رساندند. شهید رجایی فعالیت اجتماعی خود را با شغل معلمی آغاز کرد. او همزمان با تدریس، مبارزه با رژیم شاه را شروع کرد و این مبارزه را تا پیروزی انقلاب اسلامی، با تحمل زندان ها و شکنجه های بسیار، ادامه داد. شهید رجایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سمت های وزیر آموزش و پرورش، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، نخست وزیری و ریاست جمهوری، خدمت کرد. او به هنگام ریاست جمهوری، دکتر محمد جواد باهنر، روحانی اندیشمند و آگاه را که سابقه درخشانی در مبارزه علیه رژیم شاه داشت، به نخست وزیری برگزید. از آنجا که شهیدان رجائی و باهنر انسان هایی با اخلاص و متواضع و در عین حال سخت کوش و پایدار در راه تحقق اهداف متعالی انقلاب اسلامی بودند، مورد خشم دشمنان انقلاب قرار گرفتند و گروهک منافقین که از مدتی قبل، ترور و جنگ مسلحانه علیه جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرده بود، در چنین روزی با بمب گذاری در دفتر نخست وزیری، رجایی و باهنر را به شهادت رساند. حضرت امام خمینی (ره)، رهبر فقید انقلاب اسلامی، پس از شهادت رجایی و باهنر طی سخنانی فرمود: «ارزش آقای رجایی و ارزش آقای باهنر به این بود که با مردم بودند.»