تقویم تاریخ؛ از تاسیس سازمان سیا تا درگذشت استاد شهریار

درگذشت ابن اثیر جزری، ملقب به عزالدین، مورخ و محدث بزرگ جهان اسلام

815 سال پیش درچنین روزی ، دوم ربیع الاول سال 630 هجری قمری :

«ابن اثیر جزری» (Jazari) ملقب به عزالدین، مورخ ، ادیب و محدث بزرگ جهان اسلام درشهر موصل ـ در شمال عراق ـ درگذشت. او در سال 555 هجری قمری در عراق متولد شد و اوایل عمرش را در موصل ، بغداد و شام سپری کرد . ابن اثیر طی این مدت ، علوم مختلف دینی را آموخت و دیری نپایید که در علم لغت از مشاهیر زمان خود شد . او سپس نزد اساتید برجسته زمان خود همچون ، خطیب طوسی فقه و حدیث فراگرفت . معروفترین اثر ابن اثیر «الکامل فی التاریخ» (تاریخ کامل) است . وی در این کتاب وقایع مهم جهان را تا سال 627 هجری قمری مرور کرده است. از سوی دیگر چون ابن اثیر در دوره استیلای مغولان می زیسته ، کتاب او از منابع مهم تاریخ مغول نیز به شمار می رود . کتاب معروف دیگر ابن اثیر «اسدالغابه فی معرفة الصحابه» نام دارد که شش جلد است و در آن شرح حال 7500 نفر از صحابه پیامبر اسلام (ص) آمده است .

 

 

درگذشت ساموئل جانسون، نویسنده مشهور انگلیسی

314 سال پیش در چنین روزی برابر با هجدهم سپتامبر 1709 میلادی:

ساموئل جانسون (Samuel Johnson) معروف به دکتر جانسون، منتقد، نویسنده و مقاله نویس معروف انگلیسی در لیچ‏فیلد به دنیا آمد. جانسون پس از اتمام تحصیلات در زادگاهش به آکسفورد رفت اما به سبب فقر و نیاز مالی، ادامه تحصیل را رها کرد. جانسون در 28 سالگی به لندن رفت و با تهیه مقاله‏ های سیاسی و نقد ادبی و گزارش پارلمانی و نیز انتشار اشعار هجوآمیز شناخته شد. وی از سال 1747م طرح فرهنگ‏نامه عظیم و معروف خود را آغاز کرد و در طی کوششی هفت ساله، فرهنگ زبان انگلیسی را در دو جلد منتشر نمود. جانسون هم‏چنین با نگارش کتاب هشت جلدی نقدی بر شکسپیر، استادی خود در هنر نقد را بر همه آشکار کرد. در همین زمان، جانسون رمان فلسفی شاهزاده حبشی را در دو جلد انتشار داد. و با انتشار این رمان به شهرت جهانی رسید. نویسنده در این اثر داستانیِ هجوآمیز، پوچی آرزوهای بشر و عدم امکان دسترسی به خوشبختی در این دنیای ناقص را نشان می‏ دهد. اثر دیگر جانسون، زندگی شاعران انگلیسی است که در آن شرح حال 52 شاعر از قرن هفدهم و هجدهم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. گرچه جانسون از نظر ظاهری، ناقص و دارای حرکات نامنظم و نامتعادل بود، با این همه فردی محبوب و شخصیتی منحصر به فرد به شمار می‏ رفت. جانسون در سراسر زندگی، در جستجوی برقراری تعادلی میان عقل و مذهب بود. وی بیانی پرقدرت و آمیخته با طنز و در عین حال خردمندانه و سرشار از معرفت و ادراک جهانی داشت. ساموئل جانسون سرانجام در نوزدهم فوریه 1784م در 75 سالگی درگشت.

 

 

درگذشت لئونار اولر، ریاضیدان برجسته سوئیسی

240 سال پیش در چنین روزی برابر با هجدهم سپتامبر 1783 میلادی:

"لئونارْدْ اولِر" (Leonhard Euler) ریاضی‏دان برجسته سوئیسی درگذشت. اولِر در پانزدهم آوریل 1707م در شهر بال سوئیس به دنیا آمد. لئونارد شیفته ریاضی بود و پس از مدتی در این رشته به تحصیل در دانشگاه بال پرداخت. شهرت اولر از 19 سالگی شروع شد زیرا در این سن بود که آکادمی پاریس، حل مسئله‏ ای درباره ساختمان دکل کشتی را به مسابقه گذاشته بود و مقاله اولر در این‏ باره، مقام دوم را احراز کرد. وی در سال‏ های بعد به روسیه و آلمان رفت و با تصدی آکادمی علوم آلمان، این مرکز علمی را از نو احیا نمود. اولر یکی از پرکارترین و پراثرترین دانشمندان زمان بود. تعداد رسالات و جزوه ‏هایى که در مباحث ریاضی نوشته، آن قدر زیاد است که حتی امروزه موفق به چاپ دوره کامل آثار او نشده ‏اند. کار او در فیزیک و بسیاری از زمینه‏ های مهندسی، مورد استفاده فراوان قرار گرفته است و کمک ‏های مهمّی به سیستم عددنویسی ریاضی کرده است. او استعداد خود را در تجزیه و تحلیل مسائل نجومی به ویژه چگونگی حرکت زمین، خورشید و ماه، تحت جاذبه مغناطیسی به کار گرفت و به عنوان تنها دانشمند قرن هجدهم، تئوری حرکت موجی نور را، به اثبات رساند. کمک‏ های اولر به حساب متغیّرها و تئوری اعداد پیچیده، پایه تمامی پیشرفت‏ های بعدی در آن زمینه‏ ها گردید و اندیشه پربار او، نقطه شروع کشفیات ریاضی دانشمندان دیگری را فراهم آورد. لئونارد اولر در اواخر عمر بر اثر تحقیقات مستمر، نابینا شد، با این حال از کار علمی دست نکشید و سرانجام در 18 سپتامبر 1783م در 76 سالگی در سن ‏پترزْبورْگْ روسیه درگذشت.

 

 

استقلال شیلی از اسپانیا

205 سال پیش در چنین روزی، هجدهم سپتامبر سال 1818 میلادی:

کشور شیلی موفق به کسب استقلال از اسپانیا شد و چنین روزی به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت. شیلی در سال 1536 میلادی به تصرف اسپانیا درآمد. در بیشتر دوران استعمار، شیلی جزء قلمرو نایب السلطنه اسپانیا در پرو بود. در سال 1788 میلادی کارلوس سوم، پادشاه اسپانیا در سازماندهی مستعمرات کشور تجدید نظر کرد و شیلی تا حدودی از پرو مستقل شد. نخستین نهضت استقلال طلبی شیلی از سال 1814 میلادی آغاز شد. در آن سال ملی گرایان در نبرد با سربازان دولتی، شکست خوردند. در سال 1817 میلادی خوزه سان مارتین، سردار آرژانتینی، همراه با چند هزار نیرو به متصرفات اسپانیا ازجمله پرو و شیلی حمله ور شد. وی با کمک آزادیخواهان شیلی، اسپانیایی ها را مجبور به عقب نشینی کرد و به این ترتیب شیلی در سال 1818 میلادی با نظام جمهوری، مستقل شد.شیلی با مساحت 756626 کیلومتر مربع در غرب آمریکای جنوبی و در سواحل اقیانوس آرام، در همسایگی کشورهای آرژانتین، بولیوی و پرو واقع شده است.

 

 

درگذشت آیت الله سید محمد باقر شفتی، عالم و مجتهد شجاع

185 سال پیش، در روز دوم ربیع الاول سال 1260 هجری قمری :

 آیت الله «سید محمد باقر شفتی» عالم و مجتهد شجاع ، درگذشت. وی در سال 1175 ق در یکی از روستاهای شمال ایران متولد شد و برای آموختن معارف اسلامی به شهرهای مذهبی عراق ، بویژه نجف رفت. آیت الله شفتی در بازگشت به کشورش ، به قم و کاشان نیز برای کسب معلومات از علمای برجسته سفر کرد و سرانجام در اصفهان در مرکز ایران ساکن شد. وی در این شهر به تربیت شاگردان و تألیف کتاب پرداخت و به امور عام المنفعه پرداخت. این عالم پرهیزکار در میان مردم نفوذ فراوانی داشت و به فقرا بسیار کمک می کرد. این نفوذ و جایگاه معنوی و همچنین مخالفت آیت الله شفتی با حکومت قاجار ، باعث خشم پادشاهان و توطئه های متعدد علیه وی شد. از کتابهای این عالم بزرگوار می توان « تحفة ابرار المُستَنبط » ، « شرح تهذیب الاصول علامه حلی » و « رساله ای در مشتق » را نام برد.

 

 

اشغال منچوری توسط ژاپن

92 سال پیش، در روز هجدهم سپتامبر سال 1931میلادی:

سرزمین منچوری در شمال شرقی چین، به اشغال ارتش ژاپن درآمد. اشغال منچوری که بیش از یک میلیون کیلومترمربع وسعت دارد، سرآغاز دومین جنگ چین و ژاپن بود. ژاپنی ها چندی پس از تصرف منچوری، حکومت وابسته منچکو را بر سر کار آوردند و تا سال های اولیه جنگ جهانی دوم، قسمت های وسیعی از شرق و جنوب چین، در اشغال ارتش ژاپن بود. در جریان جنگ جهانی دوم، چین در جنگ با ژاپن از حمایت متفقین برخوردار شد و در پی شکست کامل ژاپن در این جنگ در سال 1945، نیروهای ژاپنی، چین را به طور کامل تخلیه کردند.

 

 

تاسیس سازمان سیا 

76 سال پیش در چنین روزی،18 سپتامبر 1947 میلادی

 آژانس اطلاعات مرکز امریکا موسوم به سازمان سیا (1947م) تأسیس شد. سازمان سیا یکی از مخوف ترین سازمان های اطلاعاتی جهان است که وظیفهٔ جمع آوری و تحلیل اطلاعات دربارهٔ حکومت‌ها، شرکت‌ها و افراد خارجی و گزارش این اطلاعات به دولت آمریکا را داراست. این سازمان جایگزین دفتر خدمات استراتژیک شد که طی دوران جنگ جهانی دوم به منظور هماهنگ کردن فعالیت‌های جاسوسی میان شاخه‌های مختلف ارتش آمریکا تشکیل شده بود. سازمان سیا با تشکیلات گسترده خود به عنوان ید اطلاعاتی دولت آمریکا سردمداران این کشور را در انجام دخالت های مختلف سیاسی و نظامی در امور سایر کشورها یاری می دهد . سازمان یاد شده تا کنون موجبات انجام چندین کودتای نظامی در کشور های مختلف را فرام آورده است. کودتای بیست و هشتم مرداد 1332 ایران نیز محصول همکاری دو سازمان اطلاعاتی سیا وام آی شش انگلستان بوده است. سپس از واقعه 11 سپتامبر 2001 میلادی که منجر به ویرانی برج های دو قلو درنیویورک شد سیا ماموریت رسمی و علنی پیدا کرد که مخالفان آمریکا را در سراسر جهان بدزدد یا ترور کند.

 

 

کشته شدن دومین دبیرکل سازمان ملل

62 سال پیش در چنین روزی، هجدهم سپتامبر سال 1961 میلادی:

«داگ هامرشولد» ( Dag Hammarskjold ) سیاستمدار سوئدی و دومین دبیرکل سازمان ملل متحد، در جریان یک ماموریت سیاسی برای پایان دادن به جنگ های کنگو، بر اثر سقوط هواپیما کشته شد. داگْ هامِرْ شولْدْ در 29 ژوئیه سال 1905م در سوئد به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات خود به تدریس اقتصاد در دانشگاه استکهلم سوئد پرداخت و در سال 1951م معاون وزارت امورخارجه سوئد گردید. هامر شولد در آوریل 1953م نامزد دبیر کلی سازمان ملل متحد شد و به عنوان دومین دبیرکل این سازمان، رای اکثریت را به دست آورد. وی مجدداً در 1957م به این سمت برگزیده شد. هامر شولد یکی از معدود دبیران کل سازمان ملل بود که به حقوق کشورهای جهان سوم توجه خاصی نشان می ‏داد. هامر شولد در ایفای وظایفش خالی از هرگونه محافظه کاری بود. او در ماجرای بحران کانال سوئز در سال 1956 از مصر دفاع کرد و برای حل و فصل حوادث کشور افریقایى کنگو همت گماشت. هامر شولْدْ به درخواست پاتْریس لومومْبا، نخست‏ وزیر کنگو، هزاران نیروی حافظ صلح سازمان ملل را برای پایان دادن به فعالیت‏ های گروه‏های شورشی کنگو، روانه این کشور ساخت و سپس برای میانجی‏گری بیشتر در منازعات کنگو در تابستان سال 1960م عازم این کشور شد. اما در روز 18 سپتامبر آن سال، هواپیمای هامر شولد در آسمان کنگو هدف آتشبار ضدهوایى گروه‏های شورشی این کشور به رهبری موسی چومبه قرار گرفت و سرنگون گردید که به کشته شدن هامر شولد و کلیه همراهان انجامید. او پیش از مرگ به سبب فعالیت‏های صلح‏ دوستانه ‏اش در ماجرای کنگو، موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شده بود. پس از هامر شولد، اوتانْتْ به دبیرکلی سازمان ملل منصوب گردید.

 

 

درگذشت شهریار شاعر مشهور ایرانی

35 سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم شهریور سال 1367 هجری شمسی:

استاد «محمد حسین شهریار»، شاعر مشهور ایرانی درگذشت. سیدمحمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در سال 1285 شمسی در تبریز به دنیا آمد. ایام کودکی او با جنبش آزادی‏خواهان مشروطه ایران به رهبری ستارخان و باقرخان همراه بود. وی در کودکی با قرآن و دیوان حافظ آشنا شد و پس از تحصیل مقدمات حوزوی، به تهران رفت و وارد مدرسه دارالفنون گردید. شهریار سپس وارد مدرسه طب شد، ولی در پی یک جریان عاطفی و پس از 5 سال تحصیل، بدون اخذ مدرک دکتری، تهران و دانشکده را ترک گفت و در خراسان وارد خدمت دولتی گردید. او در نیشابور به دیدار کمال ‏الملک، نقاش مشهور رفت و شعری درباره وی سرود. شهریار از آن پس مدتی در تهران سکونت داشت و از سال 1319 شمسی در تبریز اقامت گزید. وی همزمان با اوج ‏گیری نهضت اسلامی، با زبان شعر، انقلاب اسلامی ایران را همراهی کرد. شهریار، به عنوان یکی از مشهورترین غزل‏سرایان معاصر ایران، معروفِ خاص و عام است. او غزل‏ های دلنشینِ بسیاری سروده که یادگار نخستین عشق آتشین اوست. علاوه براین استاد شهریار یک شاعر مذهبی بود. علاقه زیاد او به پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت ایشان (ع) در بسیاری از اشعارش متجلی است. لذا عشق عرفانی نیز در اشعار شهریار مقام والایی دارد و بر بیشتر شعرهای او سایه افکنده است. کلیات اشعار شهریار متجاوز از پانزده هزار بیت از قصیده و غزل و مثنوی و قطعه است که در سه مجلد به چاپ رسیده است. شهریار در سال 1367 شمسی به دریافت لوح دست خط زرین حضرت امام خمینی(ره)، دیپلم افتخار و سکه یادبود به عنوان برگزیده شعر، نائل آمد. این شاعر شهیر سرانجام در بیست و هفتم شهریور 1367شمسی در سن 82 سالگی در تهران درگذشت و در مقبرةالشعرای تبریز به خاک سپرده شد. برای پاسداشت مقام ادبی استاد محمدحسین شهریار و نکوداشت این شاعر پرآوازه، سالروز درگذشت وی برابر با بیست و هفتم شهریور، به عنوان روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است.