تقویم تاریخ؛ از رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) تا امضای منشور اوپک

رحلت پیامبر اکرم(ص)

 

1434 سال پیش در چنین روزی، بیست و هشتم صفر سال 11 هجری قمری:

پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) در 63 سالگی، چشم از جهان فروبست. آن بزرگوار 52 سال قبل از هجرت، در شهر مکه متولد شد. حضرت محمد (ص ) از اوان جوانی به خاطر صداقت و درستی اش، از محبوبیت خاصی در جامعه آن روز مکه برخوردار بود و بدین لحاظ به او لقب امین داده بودند. حضرت محمد(ص ) در 40 سالگی، به امر خداوند متعال به مقام بلند نبوت مبعوث شد تا مردم را به سوی خداوند یکتا، عدالت و برادری دعوت کند و امتیازات موهوم قومی، نژادی و طبقاتی را لغو کند. حضرت محمد (ص)، اسلام را در قالب دینی جامع ، کامل و جاوید به جهانیان عرضه کرد. اکنون قرن ها از آن زمان می گذرد، اما دین اسلام همچنان زنده و پویاست و بیش از یک میلیارد انسان از این دین آسمانی پیروی می کنند. درباره شخصیت پیامبر اسلام (ص) سخن ها و گفته های بسیاری از سوی مسلمانان، پیروان ادیان دیگر و حتی آنانکه پیرو اندیشه های غیرمذهبی بوده اند، مطرح شده است. استانلی لین پول ( Stanley Lane Poole ) نویسنده اروپایی درباره پیامبراسلام (ص) نوشته است: «از لحاظ قدرت اندیشه و علو فکر و لطف و زیبایی و صفای احساس، دارای موهبت خاصی بود. در محاوره، صحبت های او از هر کس شیرین تر و مطلوبتر بود. هرکس به او نزدیک می شد، به شدت او را دوست می داشت. هرکس او را دیده چنین توصیف کرده و گفته است: نه پیشتر از آن تاریخ و نه بعداز آن تاریخ ، کسی را مانند او ندیده ایم.»

 

 

شهادت امام حسن مجتبی، امام دوم شیعیان

 

1395 سال پیش به روایتی در چنین روزی، بیست و هشتم صفر سال 50 هجری قمری و به روایت قوی تر در هفتم صفر:

امام حسن مجتبی (ع)، نوه پاک رسول گرامی اسلام (ص)، به شهادت رسید. امام حسن (ع) فرزند حضرت فاطمه (س)، دختر گرامی حضرت محمد(ص)، در سومین سال هجرت پیامبر اسلام به مدینه، در این شهر متولد شد. امام حسن (ع) این افتخار را داشت که هفت سال اول عمر خود را در پرتو تربیت الهی جدش پیامبر اسلام (ص) با تعالیم و معارف اسلامی آشنا شود . 37 سال از عمر مبارک امام حسن (ع) گذشته بود که پدر بزرگوارش حضرت علی (ع) به شهادت رسید و وظیفه خطیر هدایت جامعه اسلامی و نشر و گسترش قوانین قرآن و سنت پیامبر(ص ) بر عهده امام حسن (ع) قرار گرفت. مسلمانان پس از شهادت حضرت علی (ع) با امام حسن (ع) بیعت کردند. امام حسن (ع) پس از رسیدن به خلافت، با کارشکنی معاویه بن ابوسفیان مواجه شد و در نتیجه، سپاهی را که پدرش برای جنگ با معاویه تدارک دیده بود، آماده کرد. اما امویان با حیله و نیرنگ، یاران امام حسن (ع) را از اطرافش پراکنده کردند. به تدریج آن بزرگوار متوجه شکاف عمیق بین سپاهیان خود شد که احتمال پیروزی در جنگ را بشدت کاهش می داد. در این زمان امام حسن (ع) که اساس دین اسلام را در خطر می دید، به خاطر حفظ مصالح مسلمانان، صلح با معاویه حاکم اموی را پذیرفت. اما نفوذ معنوی و محبوبیت امام حسن (ع) در بین مردم چنان بود که حاکم اموی از آن حضرت سخت در هراس بود. وی می دانست که روشنگری های امام حسن (ع) در مورد ماهیت امویان، پایه های حکومت آنان را تهدید می کند. به همین دلیل معاویه در توطئه ای، امام حسن (ع) را مسموم کرد و به شهادت رساند.

 

 

درگذشت دانته الیگیری، نویسینده مشهور ایتالیایی

 

702 سال پیش در چهاردهم سپتامبر 1321 میلادی:

دنته الیگیری (Dante Alighieri) شاعر و نویسنده مشهور ایتالیایی و خالق اثر جاودانه کمدی الهی دانته در گذشت. دنته در حدود سال ۱۲۶۵ میلادی در شهر فلورانس به دنیا آمد. در دوران کودکی وی که دورانی سراس آشوب و جنگ در فلورانس بود عشق افسانه ای و معروف دانته یعنی «بئاتریکس پورتیناری» آغاز شد هر چند هرگز به وصال ختم نشد. ده سال بعد نخستین نغمه های عاشقانه خود را به خاطر او سرود. دانته در سال 1293 (یکسال پس از مرگ بئاتریکس) با زنی به نام جما (Gemma) از خاندان دوناتی (Donnati)، یک خانواده محترم فلورانسی، ازدواج کرد و از این ازدواج صاحب چهار فرزند شد. در حدود سی سالگی به فعالیت های سیاسی پرداخت. و زمانی «رئیس دیوان عالی کشور» را در شهر خود داشت و در این سمت دست کم ده نطق آتشین برضد پاپ «بوتیفاتسیوی هشتم» ایراد کرد که مایه همه بدبختی های بعدی وی شد. چرا که با فتح فلورانس توسط طرفداران پاپ دوره سختی دنته شروع شد.روز 27 ژانویه 1302 نخستین حکم از سوی دادگاه فلورانس به زیان دانته صادر شد و او را غیابی به سوء استفاده از اموال دولتی و دو سال تبعید از فلورانس و محرومیت همیشگی از حقوق مدنی محکوم کرد. چهل روز بعد حکم دیگری به زیان وی صادر شد و وی محکوم بدان شد که اگر به دست مقامات امنیتی و قضایی فلورانس بیفتد زنده زنده در آتش سوزانده شود. از آن پس یک دوران ممتد آوارگی و دربدری برای شاعر آغاز شد که تا پایان زندگی او ادامه داشت. آخرین منزلگاه دنته شهر راوِنا (Ravenna) بود. دانته در این شهر تا سال 1321 میهمان «کان گرانده دِلا اسکالا» بود و این فرد کسی است که کمدی الهی را دانته به او اهدا کرده است. در تابستان این سال وی را کنت دا پولنتا، زمامدار شهر، به عنوان سفیر فوق العاده به یک مأموریت خارجی فرستاد. در بازگشت از این مأموریت وی دچار تب ناگهانی شدید شد و این تب در شب 14 سبتامبر 1321 میلادی او را به کام مرگ کشید. در این هنگام 56 سال داشت. امروز آرامگاه دانته در شهر راوناست. از آثار معروف دنته می توان به کمدی الهی، ضیافت، آهنگ ها و ... اشاره کرد.

 

 

تصرف صربستان توسط امپراتوری عثمانی

 

634 سال پیش، در روز چهاردهم سپتامبر سال 1389 میلادی:

امپراتوری عثمانی در آغاز فتوحات خود در اروپا، صربستان را در شبه جزیره بالکان، تصرف کرد. این پیروزی در زمان سلطان مراد اول، سومین پادشاه عثمانی، به دست آمد. صربستان علیرغم شورش های هر از چند گاه مردم آن، نزدیک به پنج قرن تحت تسلط عثمانی باقی ماند تا آنکه در جنگ روسیه و صربستان علیه عثمانی در اواخر قرن نوزدهم، صربستان به پیروزی رسید و کنگره برلین در سال 1878 این سرزمین را مستقل اعلام کرد.

 

 

تولد فون هومبولد، دانشمند آلمانی و پدر جغرافیدان آلمانی

 

254سال پیش در چنین روزی برابر با چهاردهم سپتامبر 1769 میلادی:

"فریدریش ویلهلم کریستین کارل فردیناند فون هومبولد" (Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand von Humboldt )جغرافی‏دان آلمانی و پدر جغرافیای نوین در برلین آلمان متولد شد. هومبولد از 21 سالگی سفرهای علمی خود را به نقاط مختلف جهان آغاز کرد و درباره جریان‏ های اقیانوسی در کرانه‏ های امریکای جنوبی مطالعه کرد که این جریان هنوز به نام او است. وی درباره آتشفشان‏ های امریکا تحقیق کرد و هم‏چنین شدت انحراف مغناطیسی را در مسیری از دو قطب زمین به سوی استوا اندازه گرفت و نسبت تنزل دما با ارتفاع را تعیین نمود. هومبولت در دوران طولانی عمر خود اطلاعاتی وسیع و مدارکی فراوان جمع ‏آوری نمود و در هفتاد سالگی، این اطلاعات را در کتابی به نام کیهان انتشار داد. وی در این کتاب کوشیده است تا زمین را از لحاظ کیهانی مورد بحث قرار دهد. این کتاب یکی از جالب‏ترین کتاب‏هایى است که در تاریخ علم نوشته شده است و به عنوان نخستین دایرةالمعارف دقیق و مستند در باب جغرافیا و زمین ‏شناسی به شمار می‏ رود. کتاب و تحقیقات هومبولد که بر اساس کشف راز چگونگی زمین و جهان استوار بود، باعث گردید که وی را پایه ‏گذار جغرافیای نو بدانند. هم‏چنین همبولد را مؤسس دانش ژئوفیزیک دانسته ‏اند که به عنوان شاخه ‏ای از فیزیک به زمین و پدیده ‏های فیزیکی و از جمله تغییرات شتاب جاذبه، زلزله و مانند آن می ‏پردازد. فردریش هومبولد سرانجام در ششم مه 1859م در 90 سالگی درگذشت.

 

 

وقوع یکی از بزرگترین آتش سوزی های عمدی در مسکو

 

211 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم سپتامبر سال 1812 میلادی:

یکی از بزرگترین آتش سوزی های عمدی و تاریخی جهان در شهر مسکو روی داد. مسکو، یک روز پس از تصرف این شهر توسط سپاه ناپلئون بناپارت، به دستور حاکم آن به آتش کشیده شد تا نیروهای اشغالگر فرانسوی نتوانند آذوقه و امکانات لازم را برای ماندن در این شهر به دست بیاورند. در این آتش سوزی بزرگ، سه چهارم شهر مسکو، به کلی سوخت و ویران شد.

 

 

امضای منشور اوپک 

 

63 سال پیش، در روز چهاردهم سپتامبر سال 1960 میلادی:

منشور سازمان کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک (OPEC) به امضای پنج کشور ایران، عربستان، عراق، کویت و ونزوئلا رسید. این سازمان به منظور مقابله با کمپانی های بزرگ نفتی غرب به وجود آمد که انحصار اکتشاف، استخراج و فروش نفت را در سطح جهان در اختیار داشتند و بهای نفت را براساس منافع خود و به زیان تولید کنندگان این ماده حیاتی تعیین می کردند. اگرچه اوپک در ابتدا قدرت چندانی نداشت، اما به تدریج و پس از پیوستن الجزایر، لیبی، نیجریه، قطر، امارات متحده عربی، گابن، اندونزی و اکوادور به این سازمان، قدرت بیشتری یافت. لذا در بحران نفتی سال 1973 که براثر جنگ مصر و رژیم صهیونیستی و تحریم نفتی غرب توسط اعراب پدید آمد، قیمت نفت اوپک تا سه برابر افزایش یافت. نقش اوپک در بازار جهانی نفت و تعیین بهای این ماده حیاتی از دهه هفتاد به بعد، فراز و نشیبهای بسیاری داشته است . در سال های اخیر، علیرغم خروج اکوادور و گابن از اوپک، این سازمان همچنان نقش تعیین کننده خود را در برقراری ثبات در بازار جهانی نفت حفظ کرده است .

 

 

درگذشت آیت الله شیخ عبدالکریم زنجانی، از علمای برجسته ایرانی

 

55 سال پیش در بیست و سوم شهریور 1347 شمسی:

آیت ‏اللَّه "شیخ عبدالکریم زنجانی" از علمای برجسته ایرانی مقیم نجف درگذشت. ایشان، در حدود سال 1264 ش (1303 ق) در یکی از روستاهای اطراف زنجان، به دنیا آمد و فقه، اصول، علوم ریاضی، فلسفه و الهیات را در زنجان آموخت و پس از آن در تهران به تکمیل تحصیلات فلسفی پرداخت. آیت اللَّه زنجانی در 23 سالگی راهی نجف اشرف شد و در آن جا به تحصیلات عالی خود ادامه داد و سپس به تدریس و تألیف مشغول گردید. این عالم دینی در فلسفه، فقه، اصول، تفسیر، کلام و سایر علوم اسلامی، متجاوز از هفتاد اثر تألیفی دارد که تعدادی از آن‏ها عبارتند از: ذخیرةُ الصّالحین، وسیلَةُ النجاة و الوحی و الالهام. آیت اللَّه زنجانی در اثر مسافرت ‏های فراوان به ممالک اسلامی و ملاقات و گفتگو با علما دارای مقامی عالی و شامخ بود. این عالم ربانی سرانجام در 23 شهریور 1347 ش برابر با 20 جمادی ‏الثانی 1388 ق، در 80 سالگی بدورد حیات گفت و به لقاء اللَّه رسید.

 

 

تظاهرات ضد شاه پس از قتل عام مردم در میدان ژاله

 

45 سال پیش در چنین روزی، بیست و سوم شهریور سال 1357 هجری شمسی:

درپی راهپیمایی عظیم روز هفدهم شهریور و شهادت تعداد زیادی از مردم مسلمان ایران توسط عمال رژیم شاه راهپیمایی با شکوه دیگری به منظور بزرگداشت یاد شهدای این روز، در تهران برگزار شد. خیل گسترده جمعیت، به سوی مزار شهدا در بهشت زهرا، حرکت کردند و در آنجا گرد آمدند. مامورین رژیم شاه قصد جلوگیری از ورود مردم به مزار شهدا را داشتند، اما جمعیت خروشان با شعار «ایران کشور ماست، خمینی رهبر ماست»، به اعتراض خود علیه رژیم خودکامه شاه ادامه دادند.

 

 

درگذشت آیت الله محمد تقی ستوده، از اساتید حوزه علمیه

 

25 سال پیش در چنین روزی، بیست و هشتم صفر 1420 قمری:

آیت اللّه «محمدتقی ستوده» درگذشت. حاج شیخ محمدتقى ستوده در سال 1340 ق در روستایى از توابع اراک به دنیا آمد. پس از تحصیلات ابتدایى به اراک رفت و سپس راهى حوزه ى علمیه ى قم شد. از جمله اساتید ایشان حضرات آیات خوانسارى، اراکى، گلپایگانى و علامه طباطبایى بودند. ایشان سال ها بر کرسى تدریس نشسته و شاگردان فراوانى را تربیت نمود. از جمله ى این شاگردان حضرات آیات مؤمن، طاهرى خرم آبادى، شهید شاه آبادى، نورمفیدى، علوى گرگانى، کروبى، یوسف صانعى، حسن صانعى، موسوى لارى، هاشمى رفسنجانى و... مى باشند. مرکز مدیریت حوزه علمیه قم در سال 1419 ق از ایشان به عنوان استاد نمونه تجلیل کرده بود. آیت اللّه ستوده سرانجام در هشتاد سالگى دار فانى را وداع گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

 

 

درگذشت مرتضی راوندی، پژوهشگر و مورخ معاصر

 

24 سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و سوم شهریور 1378 شمسی:

استاد "مرتضی راوندی" پژوهشگر و مورخ نامی معاصر ایرانی درگذشت. استاد مرتضی راوندی در سال 1292 ش در تهران چشم به جهان گشود و پس از پایان تحصیلات، در رشته قضایی دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. وی پس از عهده دار شدن کارهای گوناگون به دلیل داشتن حسِّ میهن دوستی و دلبستگی به تاریخ این مرز و بوم و مشتاقی ‏اش به سنت‏ ها و آداب زندگی مردمان این دیار، به پژوهش درباره تاریخ ایران و نقش سیاسی و اجتماعی مردم پرداخت. از این رو عمری طولانی بر سر پژوهش و تحقیق نهاد و آثار قلمی فراوانی از خود به یادگار گذاشت که تاریخ اجتماعی ایران در 10 جلد، تفسیر قانون اساسی، اقتصاد بشری و سیر قانون و دادگستری در ایران از آن جمله‏ اند. استاد راوندی اعتقاد راسخ به مذهب و آیین تشیع داشت و با معانی و مفاهیم قرآنی انس و الفت زیادی از خود نشان می‏ داد و در مجلدات مختلف تاریخ اجتماعی ایران، برخی از این مفاهیم را منعکس کرده است. سرانجام این استاد توانا و پژوهشگر معاصر در 23 شهریور 1378 ش در 86 سالگی چشم از جهان فروبست و در قطعه فرهیختگان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.