تقویم تاریخ؛ از روی کار آمدن کمونیست ها در روسیه تا نخست وزیری رضا خان میرپنج

درگذشت اورایست گالوا، ریاضیدان نابغه فرانسوی 

211 سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و پنجم اکتبر 1811 میلادی:

"اورایست گالوا" (Évariste Galois) ریاضی‌دانِ نابغه فرانسوی در شهری در نزدیکی پاریس متولد شد. وی تا دوازده سالگی معلمی جز مادرش نداشت. با این حال نبوغ ریاضی وی چنان بود که در نوجوانی آثار سنگین هندسی را هم‌چون رمان شیرین و پرماجرا می‌ خواند. گالوا در 12 سالگی وارد کالج شد و در تمام مواد درسی خود، جایزه اول را به دست آورد. وی در ادامه، به مطالعه منظم درس ‌های ریاضی پرداخت. گالوا در 18 سالگی کتاب وقایع ریاضیات را به پایان رساند و پس از آن، سه اثر جدید درباره مسائل نوین ریاضی تنظیم کرد. از دیگر آثار گالوا، می‌ توان به اثری درباره تئوری عمومی حل معادلات که امروزه به تئوری گالوا مشهور است، اشاره کرد. هم‌چنین یکی از نخستین پیشرفت‌ های جدید در نظریه گروه‌ها و نیز اصولِ جبری معادلات، مرهون اواریست گالوا می ‌باشد. گالوا جمهوری خواه سرسختی بود و دوبار به دلیل ابراز عقاید سیاسی خود به زندان افتاد؛ با این حال در زندان هم دست از کارهای علمی نکشید و به تکمیل آثار خود پرداخت. اواریست گالوا سرانجام در 29 مه 1832م در 21 سالگی در جریان یک دوئل کشته شد. درباره گالوا گفته‌ اند که اگر این غول ریاضی در سن جوانی کشته نمی‌شد، ریاضیات کنونی بشر به اندازه سی‌صد سال جلو بود.

 

 

درگذشت عباس میرزا، فرزند فتحعلی شاه 

198 سال پیش در چنین روزی برابر با سوم آبان 1203 هجری شمسی:

عباس میرزا، فرزند فتحعلی شاه و ولیعهد ایران درگذشت. وی یکی از شاهزادگان قاجار و والی آذربایجان بود که در سال ۱۱۶۸ شمسی در قصبه نوا (آمل) از توابع بخش لاریجان شهرستان آمل زاده شد. وی خوشنام ترین و موجه ترین شاهزادگان قاجار است که در وقایعی که طی سی سال از سلطنت ۳۷ ساله پدرش در ایران روی داد، نقش مهم و درجه اولی را ایفا کرده است. از جمله اقدامات وی اعزام دانشجو به اروپا، اصلاحات در ارتش، دعوت از اروپاییان برای دیدن ایران و نیز فرماندهی سپاه ایران در جنگ با روس ها بود. عباس میرزا در روزهای آخر عمر بیشتر به عبادت و دعا مشغول بود و روزی دو بار پیاده به حرم امام رضا می رفت. و سرانجام در سن ۴۶ سالگی درگذشت و بنابر وصیتش به هنگام مرگ، او را در جوار حرم امام رضا دفن کردند.

 

 

 

تولد پیکاسو، نقاش مشهور اسپانیایی

141 سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم اکتبر سال 1881 میلادی:

«پابلو پیکاسو» (Pablo Picasso)، نقاش اسپانیایی متولد شد. پیکاسو بنیانگذار سبک کوبیسم است / سبکی که به سرعت دربین نقاشان فرانسوی رواج یافت. او تابلوهای بسیاری خلق کرد و همواره می کوشید سبک کوبیسم را توسعه دهد. تابلوی «دوشیزگان آوینیون» سرآغاز سبک کوبیسم است و بزرگترین اثر پیکاسو دراین سبک، «گوئرنیکا» است. پیکاسو در این تابلو وحشتی را که در اثر بمباران شهر گوئرنیکا درجریان جنگ های داخلی اسپانیا به او دست داد، تصویر کرده است. پیکاسو در آوریل سال 1973 میلادی درگذشت.

 

 

 

روی کارآمدن کمونیست ها در روسیه تزاری 

105 سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم اکتبر سال 1917 میلادی:

در جریان مبارزات مردم روسیه علیه حکومت تزارها، کمونیست ها در این کشور به قدرت رسیدند. مردم روسیه به سبب ستم تزارها و حکومت استبدادی آنها، قیام کردند و مبارزات اعتراض آمیز مردم، به تدریج در میان تمامی طبقات محروم روسیه بویژه کارگران و دهقانان گسترش یافت. سرانجام کمونیست ها با تصرف مراکز و تاسیسات دولتی، قدرت را به دست گرفتند. شایان ذکر است پس از گذشت هفت دهه از پیروزی کمونیست ها در شوروی، در اوایل دهه نود میلادی، نظام کمونیستی در این سرزمین فرو پاشید و هر یک از جمهوری های تحت کنترل حکومت مرکزی، استقلال خود را بازیافت.

 

 

 

تعیین رضاخان میرپنج به عنوان نخست وزیر ایران 

99 سال پیش در چنین روزی برابر با سوم آبان 1302 هجری شمسی:

"رضاخان میرپنج" توسط "احمدشاه قاجار" به نخست وزیری ایران انتخاب شد. هنگامی که مشیرالدوله از سوی احمدشاه قاجار به نخست وزیری منصوب گردید، رضاخان با سمت وزارت جنگ در هیئت دولت حضور یافت. پس از چندی، رضاخان که در پی فرصتی برای قدرت بیشتر و جولان در کشور بود، نخست وزیر را تهدید کرد و موجبات ترس و سپس استعفای او را پدید آورد. مشیرالدوله نیز می ‌دانست قادر به کنار آمدن با سردار سپه و طرفداران او نخواهد بود. لذا در اواخر مهرماه نزد احمد شاه رفت و به هر ترتیب که بود، او را راضی ساخت تا استعفایش را بپذیرد. شاه ناگزیر تن بدین کار داد و با وجود مخالفت آیت‌ اللَّه سیدحسن مدرس و یاران او، در تاریخ سوم آبان 1302 ش سردار سپه را به عنوان رییس الوزرا معرفی و منصوب کرد و پس از یک هفته، خود، راهی اروپا شد. با خروج احمد شاه از ایران، رضاخان همه کاره کشور شد و از آن پس، مقدمات تغییر نظام حکومتی را در سر پروراند. احمدشاه ‌در حالی که کشور را ترک می‌ گفت که نمی‌دانست بازگشتی برایش متصور نیست و در این سفر، تاج و تختش را از دست خواهد داد و رضا میر پنج حکومتی دیگر بنیان خواهد نهاد.

 

 

 

درگذشت ابوالقاسم حالت، شاعر و طنزپرداز ایرانی 

30 سال پیش در چنین روزی، سوم آبان سال 1371 هجری شمسی:

«ابوالقاسم حالت»، شاعر، طنزپرداز و مترجم معاصر ایرانی درگذشت. او در شانزده سالگی سرودن شعر را آغاز کرد و در سرودن اشعار طنز مهارت بسیار داشت. حالت به چهار زبان فارسی، انگلیسی، فرانسه و عربی تسلط داشت. ترجمه سخنان گهربار حضرت رسول اکرم (ص) و حضرت علی (ع)، از جمله آثار باارزش ابوالقاسم حالت است که تحت عناوین «فروغ بینش» و «شکوفه های خرد» به چاپ رسیده است. همچنین دیوان اشعار او شامل قطعات، غزلیات و رباعیات که حاوی پندهای اخلاقی و عرفانی است، از جمله آثار بجای مانده از این شاعر ایرانی است.

 

 

 

درگذشت فریدون مشیری، شاعر معاصر ایرانی 

22 سال پیش در سوم آبان 1379 هجری شمسی:

فریدون مشیری، شاعر و ترانه سرای نامدار ایرانی درگذشت. وی در سی ام شهریور ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. مشیری سرودن شعر را از نوجوانی و تقریباً از پانزده سالگی شروع کرد. اولین مجموعه شعرش با نام تشنه توفان در ۲۸ سالگی او با مقدمه محمدحسین شهریار و علی دشتی در ۱۳۳۴ به چاپ رسید.معروفترین اثر وی شعر «کوچه» نام دارد که در اردیبهشت ۱۳۳۹ در مجله «روشنفکر» چاپ شد. این شعر از زیباترین و عاشقانه ترین شعرهای نو زبان فارسی است. او در سال ۱۳۳۳ با خانم اقبال اخوان ازدواج کرد و اکنون دو فرزند به نام‌های بابک و بهار از او به یادگار مانده‌است. مشیری سال‌ها از بیماری رنج می‌برد و در بامداد روز جمعه ۳ آبان ماه ۱۳۷۹ خورشیدی در سن ۷۴ سالگی در تهران درگذشت.

 

 

 

روز ملی قزاقستان 

بیست و پنجم اکتبر برابر با روز ملی قزاقستان است.

قزاقستان (به قزاقی: Қазақстан، به روسی: Казахстан) کشوری است در آسیای میانه که از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد و قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است.پایتخت فعلی این کشور آستانه است. وسعت قزاقستان ۲٬۷۱۷٬۳۰۰ کیلومتر مربع (بیش از سه برابر ترکیه یا پاکستان) است و حدود ۲۰٪ آن در سوی کوههای اورال قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی بخشی از اروپا است. البته قزاقستان معمولاً یک کشور آسیایی طبقه بندی می‌شود. زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبان‌های ترکی‌تبار که خود زیر شاخه از زبان های آلتای است. از نزدیکترین زبان ها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی (در قانون اساسی قزاقستان از اصطلاح زبان ارتباطات بین‌المللی استفاده شده‌است) را حفظ کرده‌است.