تقویم تاریخ؛ از تولد سنائی غزنوی تا آغاز جنگ اول تریاک

تولد سنائی غزنوی، شاعر پرآوازه ایرانی

 

71 سال پیش بنا بر برخی از روایات تاریخی در دوزادهم ذی الحجه 473 قمری:

شاعر پرآوازه ایرانی «حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی» در غزنین متولد شد. این استاد مسلم شعر فارسی درجوانی به سرودن شعر پرداخت و ابتدا رجال و بزرگان را مدح می گفت اما یکباره تحولی شگرف در او پدید آمد که راه خانه کعبه را در پیش گرفت و به حجّ رفت. سنایی در مکه قصیده ای در اشتیاق دیدار کعبه و مکه معظمه سرود و پس از بازگشت از مکه مدتی در بلخ و شهر های دیگر به سر برد. آنچه از سفرهای سنایی باقیست اشعار و قصایدی است که او در خراسان و بلخ سروده؛ و به کارنامه بلخ مشهور است. سنایی بعد از اسکان مجدد در غزنین به اتمام مثنوی مشهورش«حَدیقَة الحَقیقة» پرداخت. مجموعه« سِیرُ العِباد اِلَی المَعاد» که بیانگر مهارت وی در سبک خراسانی است، مثنوی طَریقُ التَحقیق که بر وزن حدیقه است و سنایی آن را در سال528 هجری قمری به پایان رسانده؛ «عقل نامه؛ عشق نامه و تَجرِبَةُ العِلم»از دیگر آثار ارزشمند این شاعر خوش قریحه ایرانی است. سنایی در سال 535 ه.ق درگذشت و مقبره اش در شهر غزنین است

 

 

درگذشت محقق کرکی، از فقهای بزرگ اسلام

 

504 سال پیش بنا بر برخی روایات درچنین روزی، دوازدهم ذیحجه سال 940 هجری قمری(و برخی دیگر روز دهم ذی الحجه):

«علی بن حسین کرکی عاملی» مشهور به «محقق کرکی» ( Karaki )، از فقهای بزرگ اسلام، درگذشت. او ابتدا در زادگاهش جبل عامل لبنان و دیگر کشورهای اسلامی به تکمیل معلومات دینی و علمی خود پرداخت و سپس به ایران آمد و منشاء خدمات علمی، فرهنگی و اجتماعی عظیمی شد، بطوری که در بسیاری از کتاب های تاریخی آن عصر از او به بزرگی یاد شده است. از جمله کتب ارزشمند کرکی عاملی می توان به «جامع المقاصد»، «شرح شرایع» و «رساله عدالت» اشاره کرد.

 

 

تولد ژان پونسله، ریاضیدان معروف فرانسوی

 

235 سال پیش در چنین روزی اول ژوئیه سال 1788 میلادی:

ژان ویکتور پونسله Jean – Victor Poncelet ریاضی دان معروف فرانسوی و بنیادگذار هندسه تحلیلی متولد شد. وی در ارتش ناپلئون یک افسر مهندس بود و در جریان عقب نشینی از روسیه به اسارت روس‌ها در آمده بود و در طول اسارت به تکمیل علم هندسه همت گمارد . تنظیم و فرموله کردن اصل تداوم و یافتن قطب و خط میان قطبین نیز از پونسله است. ژان ویکتور پونسله 22 دسامبر سال 1867 درگذشت.

 

 

آغاز جنگ اول تریاک میان چین و انگلستان

 

184 سال پیش در چنین روزی اول ژوئیه سال 1839 میلادی:

جنگ اول تریاک بین چین و انگلستان آغاز شد. در آستانه قرن نوزدهم میلادی در حالی که 3 قرن از تماس و تجارت پرتغالی‌ ها با چین می‌ گذشت، چندین کشور اروپایى دیگر نیز به تجارت با چین مشغول بودند که مهم‌ترین آنها انگلستان بود. در نیمه اول این قرن، انگلیسی‌ ها با تسلط کامل بر هندوستان و انحصار بازار چین در شمار قدرت مسلط استعماری آسیا قرار گرفتند. آنچه انگلستان را بیش از دیگران به توسعه تجارت با چین برمی ‌انگیخت ، گسترش فعالیت‌ های اقتصادی این کشور با هند و نواحی مجاور آن بود. از جمله کالاهایى که انگلیسی‌ها به چین وارد می ‌کردند تریاک بود. افزایش مصرف تریاک و شمار معتادان چینی، کم‌ کم دولت چین را به واکنش واداشت و در نهایت در سال 1839 واردات و فروش این ماده مخدر را ممنوع کرد اما انگلیسی‌ها که به راحتی نمی‌توانستند از این تجارت سودآور چشم ب‌پوشند ، به قاچاق این ماده مهلک ادامه دادند. در این میان، دولت چین با قدرت تمام با قاچاق تریاک مقابله کرد. در عوض انگلیسی‌ ها به بهانه ضبط و مصادره تریاک‌ های متعلق به بازرگانان انگلیسی ، جنگی را در اول ژوئیه 1839م به راه انداختند که به جنگ تریاک معروف شد. چینی ‌ها پس از تحمل خسارات فراوان در این جنگ ، سرانجام به شرایط صلح انگلیس گردن نهادند.

 

 

استقلال کانادا از انگلیس

 

156سال پیش، در روز اول ژوئیه سال 1867 میلادی:

سرزمین کانادا استقلال خود را از انگلیس به دست آورد. کانادا در اواخر قرن پانزدهم میلادی کشف شد و از آن زمان به مدت بیش از دو قرن ، انگلیس و فرانسه برای تصاحب سرزمین های افزونتر مشغول رقابت در این سرزمین پهناور بودند. این رقابت منجر به جنگ هایی میان این دو کشور استعمارگر شد که از سال 1689 میلادی، نزدیک به 75 سال طول کشید و در نهایت به شکست فرانسه منجر شد. از اوایل قرن نوزدهم به تدریج مبارزه آزادیخواهان برای استقلال کانادا آغاز شد تا آنکه در سال 1867 میلادی این استقلال با حکومت فرمانداری کل در کانادا ، تحقق یافت . کانادا نزدیک به 10 میلیون کیلومتر مربع مساحت دارد و از این لحاظ دومین کشور پهناورجهان پس از روسیه است. کانادا در میان سه اقیانوس آرام، اطلس و منجمد شمالی قرار گرفته است و تنها با آمریکا مرز خشکی دارد.

 

 

درگذشت ابوالفضل ساوجی، خوشنویس برجسته ایرانی

 

132 سال پیش در دوازدهم ذی الحجه 1312 هجری قمری:

ابوالفضل ساوجی عالم و خوشنویس برجسته ایرانی درگذشت. ابوالفضل مَجدُ الدّین محمد بن فضل الله ساوجی؛ خوشنویس، طبیب و ادیب عهد قاجاری علوم متداول زمان خود چون طب، حکمت، ریاضی، ادبیات و هنر خوشنویسی را در تهران آموخت و در جوانی دانشمند شناخته شد. از این رو هنگام تألیف «نامه دانشوران ناصری» وی در مقام یکی از چهار تدوین کننده آن برگزیده شد. ساوجی استعداد سرشاری در سرودن شعر نیز داشت و از او یک دیوان شعر با قلم زیبایش به خط نستعلیق باقیست. ساوجی هم چنین چند رساله در طب و ریاضی از خود به یادگار گذاشته است که به چاپ رسیده است. ابوالفضل ساوجی در کتابت انواع خطوط نستعلیق؛ شکسته نستعلیق؛ نسخ و شکسته تعلیق استادی ممتاز و چیره دست به شمار می رفت و آثاری از دست نوشته های او از زمان ناصری بر جای مانده است که کتیبه ای در آستانه حضرت عبدالعظیم (علیه السّلام) از آن جمله است

 

 

استقلال سومالی از انگلیس

 

63 سال پیش در چنین روزی، اول ژوئیه سال 1960 میلادی:

با به هم پیوستن سومالی تحت استعمار انگلیس و سومالی تحت استعمار ایتالیا، کشور سومالی تشکیل و مستقل شد. در سال 1884 انگلیس قسمتی از سومالی را تحت الحمایه خود کرد. پنج سال بعد ایتالیا نیز قسمت هایی از این سرزمین را به مستعمره خود تبدیل نمود. در این میان، قیام محمدبن عبدالله حسان بر ضد انگلیسی ها که از سال 1901 تا 1920 طول کشید به جایی نرسید. سازمان ملل متحد در سال 1950 ، از ایتالیا خواست مقدمات استقلال سومالی را فراهم کند. در سال 1960 میلادی سومالی ایتالیا و انگلیس مستقل شدند و در اول ژوئیه با اتحاد با یکدیگر، جمهوری سومالی را تشکیل دادند. مردم سومالی از سال 1969 زیر سلطه حکومت دیکتاتوری محمد زیادباره بودند. از مهمترین وقایع دوران وی، جنگ هشت ماهه سومالی با اتیوپی برسر صحرای اوگادن درسال 1977 میلادی بود که این نبرد به نفع اتیوپی پایان یافت. زیادباره در سال 1991 میلادی توسط گروههای مخالف سرنگون شد. از آن زمان سومالی در دور باطل بی ثباتی و جنگ داخلی گرفتار است.

 

 

روز ملی بوروندی

 

61 سال پیش، در روز اول ژوئیه سال 1962 میلادی:

کشور کوچک بوروندی در قاره آفریقا استقلال خود را اعلام کرد. این سرزمین طی سالهای 1899 تا 1917 میلادی همراه با روآندا جزو مستعمرات آفریقای شرقی آلمان بود. پس از جنگ جهانی اول و شکست آلمان ، جامعه ملل قیمومیت بروندی را به بلژیک سپرد و درسال 1946 میلادی سازمان ملل متحد نیز این قیمومیت را به رسمیت شناخت. درسال 1962 بروندی با نظام پادشاهی مستقل شد ولی چهار سال بعد جمهوریخواهان ، پادشاه را عزل و حکومت جمهوری برقرار کردند. بوروندی با مساحتی نزدیک به 28 هزار کیلومترمربع در شرق قاره آفریقا واقع شده و با کشورهای روآندا، تانزانیا و جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر) مرز مشترک دارد.

 

 

استقلال رواندا از بلژیک

 

61 سال پیش، در روز اول ژوئیه سال 1962 میلادی:

روآندا، یکی دیگر از کشورهای کوچک آفریقایی، به همراه بوروندی مستقل شد. روآندا با همسایه جنوبی خود بروندی، تاریخچه ای مشترک دارد و قبل از استقلال مستعمره بلژیک بود. پس از مبارزات پی گیر استقلال طلبان روآندا، این کشور در سال 1962 میلادی مستقل شد و قبیله هوتو بزرگترین قبیله این کشور، حکومت را به دست گرفت. در سال 1973 میلادی، یووینال هابیاریمانا (Juvénal Habyarimana)با کودتای بدون خونریزی، قدرت را در روآندا به دست گرفت. اما در سال 1994 در پی سرنگون کردن هواپیمای حامل وی، جنگ خونین دو قبیله بزرگ هوتو و توتسی آغاز شد که بیش از 800 هزار کشته برجای گذاشت و در پایان این جنگ، اقلیت توتسی به قدرت رسید. روآندا با مساحت بیش از 26 هزار کیلومتر مربع، در شرق قاره آفریقا قرار دارد و با کشورهای بوروندی، اوگاندا، تانزانیا و جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر) همسایه است.

 

 

درگذشت آیت الله موسوی بجنوردی، سید العلماء و المجتهدین

 

48 سال پیش در چنین روزی دهم تیر سال 1354 هجری شمسی:

عالم ربانی سید العلماء و المجتهدین آیت‌اللَّه "سید حسن موسوی بجنوردی" در سن هشتادسالگی در شهر نجف درگذشت. این عالم بزرگوار دوران کودکی خود را در شهر بجنورد از توابع مشهد در شرق ایران گذراند. وی سپس به مشهد رفت و علوم عقلی و نقلی را نزد استادان برجسته آن روز فرا گرفت. پس از آن در 27 سالگی برای استفاده از حوزه علمی نجف رهسپار عراق شد و در محضر عالمان بزرگی همچون سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نایینی و آقا ضیاءالدین عراقی به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. سید آقا بزرگ با حافظه شگرف و احاطه گسترده‌‌ای که بر ادبیات فارسی و عربی، حکمت، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول و اغلب رشته‌‌های معارف اسلامی و فلسفه آن داشت، به زودی به عنوان یکی از برجسته‌‌ترین مدرسان و مجتهدان حوزه نجف ، مشهور شد . آیت‌اللَّه بجنوردی برای آموزش اجتهاد، روش جدیدی ایجاد کرد که بر پایه آن ، یک قاعده فقهی را مطرح می‌‌ کرد و پس از شرح مستندات و تاریخچه شکل‌ گیری آن قاعده ، آن را با مصادیق خارجی تطبیق می ‌داد. این روش در آموزش و پیشرفت فضلا بسیار موثر بود . ایشان این روش را در کتاب القواعد الفقهیه در هفت جلد نگاشت که مهم‌ترین و مفصل‌ترین کتابی است که در قواعد فقهی شیعه نوشته شده است. آیت‌‌اللَّه بجنوردی در نجف حوزه درسی پر رونقی داشت و با مراکز علمی جهان اسلام از قبیل جامع الازهر مصر نیز در ارتباط بود.

 

 

بازگشت هنگ کنگ به چین 

 

26 سال پیش درچنین روزی، اول ژوئیه سال 1997 میلادی:

انگلیس جزیره مهم «هنگ کنگ» را پس از 155 سال اشغال، به چین بازگرداند. جزیره هنگ‌کنگ با وسعت 1035 کیلومتر مربع در ساحل شرقی سرزمین اصلی چین قرار دارد . این سرزمین طی جنگ اول تریاک در سال 1839م، طی قراردادی به عنوان امتیازی استعماری در اختیار انگلستان قرار گرفت و در سال 1898م، انگلستان طی یک قرارداد 99 ساله با دولت چین، آن را به اجاره خود درآورد . در اوایل دهه 1980م مذاکراتی میان پکن و لندن آغاز شد و درباره سرنوشت و آینده هنگ‌کنگ که قرارداد اجاره 99 ساله آن در سال 1997م به پایان می ‌رسید، بررسی‌ هایى به عمل آمد . در نهایت توافق شد مالکیت چین بر هنگ‌کنگ بدون هیچ ابهامی محترم و به رسمیت شناخته شود و این جزیره از خودمختاری داخلی در حد عالی برخوردار باشد. سرانجام در روز اول ژوئیه سال 1997م ، چین طی تشریفاتی ، هنگ‌کنگ را رسماً تحویل گرفت و این بندر، پس از 157 سال به سرزمین مادری اش بازگشت. هم اکنون منطقه هنگ کنگ یکی از دو منطقه تقسیماتی ویژه در جمهوری خلق چین است که براساس سیاست "یک کشور، دو سیستم" اداره می‌شود؛ سیستمی که براساس آن چین موافقت کرد تا این منطقه به صورت نیمه خودمختار اداره گردد.

 

 

درگذشت بانو مجتهده امین

 

7 سال پیش در چنین روزی، دهم تیر 1395 شمسی:

بانو علویه همایونی، شاگرد بانو مجتهده امین درگذشت. بانو زینت السادات علویه همایونی، متولد سال 1296 شمسی می باشند که عنوان اولین دانشجوی زن رشته الهیات در دانشگاه و موسس «مکتب فاطمه(س)» نخستین حوزه علمیه زنان در ایران را دارا می باشند. .این استاد اخلاق، پژوهشگر، نویسنده، شاعر و عارف معاصر، از نزدیک‌ترین شاگردان بانو امین اصفهانی در سال 1388 به عنوان چهره ماندگار انتخاب شدند. این بانوی پرهیزکار به جز بانو امین، در محضر استادانی همچون شیخ حیدر علی محقق و صدر کوپایی کسب علم کرد.زن مظهر خلاقیت الله، نسیم ولایت، عشق ذوی‌القربی، سفرنامه، زندگی نامه بانو امین، ترجمه اربعین الهاشمیه و ترجمه کتاب اسرارآلایات صدرالمتألهین شیرازی تعدادی از تالیفات این بانوی فرهیخته است. پیکر عالمه علویه همایونی 10 تیر 95 ساعت در امامزاده شاهزاده ابراهیم اصفهان به خاک سپرده می‌شود.