تقویم تاریخ؛ از تولد کاشف دسنگاه بیمایی سنجی تا ناپدید شدن امام موسی صدر

درگذشت «ابن شداد»، فقیه، قاضی و مورخ مسلمان

813 سال پیش در چنین روزی ، چهاردهم صفر سال 632 هجری قمری :

«ابوالمحاسن بهاء الدین بن یوسف» مشهور به «ابن شداد»، فقیه، قاضی و مورخ مسلمان درگذشت. او درسال 539 هجری قمری در موصل، از شهرهای عراق - متولد شد و در دوران کودکی قرآن را حفظ کرد و سپس علومی چون حدیث، تفسیر و قرائت قرآن را فرا گرفت و در این رشته ها مهارت بسیار یافت. ابن شداد بعد از طی این مراحل در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس پرداخت . وی پس از چندی برای کسب دانش بیشتر به سرزمین های مختلف اسلامی سفر کرد و هنگامی که به شام ـ سوریه امروزی ـ رسید ، کتابی را که درباره جهاد و آداب و احکام آن نوشته بود به صلاح الدین ایوبی هدیه کرد . دوستی بین ابن شداد و صلاح الدین ایوبی همچنان ادامه یافت و او همچون مشاور و مورخ ، در تمام سفرها بخصوص در جنگ های معروف به صلیبی ، همراه صلاح الدین ایوبی بود . این دوستی موجب شد که ابن شداد بتواند شرح مستند وقایع دوران صلاح الدین ایوبی را بنویسد . یکی از همین نوشته ها که اهمیت بسیاری در زمینه تاریخ نگاری دارد ، کتاب « النوادر السلطانیه » نام دارد . از دیگر آثار ابن شداد کتاب « دلایل الاحکام » در زمینه احادیث فقهی در چهار جلد و کتاب « العصا » درباره داستان زندگی حضرت موسی (ع) و مبارزه او با فرعون است .

 

 

تولد   «ملا محسن فیض کاشانی»، فقیه، محدث، فیلسوف و عارف معروف ایرانی

438 سال پیش ، در روز چهاردهم صفر سال 1007 هجری قمری :

 «ملا محسن فیض کاشانی»، فقیه، محدث، فیلسوف و عارف معروف ایرانی در خاندان علم و تقوا متولد شد. وی در دو سالگی پدر فاضلش را از داد ، اما با استفاده از هوش سرشارش ، به زودی آموزش علم نزد عمو و دایی خویش را آغاز کرد. پس از چندی به اصفهان که در دوره صفویان مرکز تجمع عالمان و اندیشمندان بزرگ در علوم مختلف بود ، رفت. فیض کاشانی در آنجا فقه و حدیث و تفسیر را از اساتید برجسته ای چون محمدتقی مجلسی و شیخ بهایی و همچنین فلسفه ، کلام و تفسیر را نزد فلاسفه بزرگی مانند ملاصدرا ، میرفندرسکی و میرداماد آموخت. وی حتی در سفر به مکه نیز از آموختن بازنماند . این عالم بزرگوار در بازگشت از حج به چند شهر دیگر برای فراگیری علم رفت و سپس به مدت هشت سال با فیلسوف و عارف مشهور ، ملاصدرا همنشین بود و از وی بهره های فراوان برد. ملا محسن فیض سپس پس از چندی به شهر خویش کاشان بازگشت و به تدریس و تألیف پرداخت. وی عالمی پرکار بود که از جوانی کار نگارش کتاب در زمینه علوم مختلف را آغاز کرد و تربیت عالمانی برجسته پرداخت. از کتاب های پرشمار این عالم فرزانه می توان از تفسیر « الصافی » ، « مفاتیح الشرایع » ، « الوافی » ، « المُحَجَّة البیضاء » و « النوادر » یاد کرد.

 

 

تولد هلمهولتز، مخترع دستگاه بینایی سنجی

202 سال پیش در چنین روزی برابر با سی و یکم اوت 1821 میلادی:

"هرمان هِلْمْهولْتْز" فیزیک‌دان معروف آلمانی در شهر پوتسدام متولد شد. هرمن لودویگ فردیناندفن هلمهولتز(Herman Ludwig Ferdinand Von Helmboltz) تحصیلات خود را در رشته پزشکی گذراند و در سال 1849م به استادی فیزیولوژی و فیزیک در دانشگاه‌ های برلین و هایدلْبِرْگْ دست یافت. هلمهولتز گرچه به عنوان فیزیک‌دان، زیست ‌شناس و پزشک شهرت داشت، با این حال، ریاضی‌دان و فیلسوف نیز بود. وی دامنه استعمال قانون بقای انرژی را بسط داد و آن را تحت فرمول ریاضی درآورد. هلمهولتز به دانش ترمودینامیک که از رابطه انرژی‌ های حرارتی و مکانیکی و تبدیل یکی به دیگری بحث می‌ کند، مباحثی را افزود و دستگاه اوفتال‌موسکوب را برای دیدن قسمت‌های درونی چشم، اختراع کرد. هلمهولتز اصول هیدرو دینامیک و آیرودینامیک را وضع کرد و نتیجه تحقیقاتش را در کتابی به نام موسیقی از نظر فیزیولوژی منتشر نمود. لودویک هلمهولتز سرانجام در سال 1894م در 73 سالگی درگذشت.

 

 

استقلال مالزی از انگلیس

 66 سال پیش، در روز سی و یکم اوت سال 1957 میلادی:

کشور مالزی در شرق آسیا موفق به کسب استقلال از انگلیس شد. مردم مالزی از قرن سیزدهم میلادی، به تدریج به اسلام گرایش یافتند. نفوذ اروپا در این کشور از اوایل قرن شانزدهم میلادی با ورود آلبوکرک دریانورد پرتغالی آغاز شد. در قرن هفدهم، هلند بر مالزی مسلط شد و به استعمار این کشور پرداخت. در سال 1824 با انعقاد قراردادی میان انگلیس و هلند، مالزی به انگلیس/ و اندونزی به هلند واگذار شد. انگلیس، استعمار مالزی را تا زمان استقلال این کشور ادامه داد. فدراسیون مالزی که با حکومت مشروطه سلطنتی اداره می شود، به صورت دو قسمت مجزا در کنار دریای جنوبی چین واقع شده است. مساحت مالزی، نزدیک به 330 هزار کیلومتر مربع می باشد و با تایلند و اندونزی همسایه است.

 

 

استقلال ترینیداد و توباگو از انگلیس

61 سال پیش درچنین روزی، سی و یکم اوت سال 1962 میلادی:

کشور ترینیداد و توباگو از انگلیس مستقل شد و این روز، به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت. این کشور ابتدا در سلطه استعمار اسپانیا قرار داشت، اما در سال 1802 میلادی به انگلستان واگذار شد. چندی بعد ترینیداد و توباگو به عنوان مرکز فدراسیون هند غربی تعیین شد، ولی در سال 1962 میلادی، پس از انحلال این فدراسیون، این سرزمین نیز به صورت یک کشور، به استقلال دست یافت. جمهوری ترینیداد و توباگو با 5128 کیلومتر مربع مساحت، در شمال آمریکای جنوبی در اقیانوس اطلس قرار دارد.

 

 

درگذشت  آیت الله «سید حسن تَهامی» فقیه و عالم بزرگ 

60 سال پیش ، در روز چهاردهم صفر سال 1385 هجری قمری :

آیت الله «سید حسن تَهامی» فقیه و عالم بزرگ درگذشت. وی در سال 1314 ه.ق در بیرجند در شرق ایران متولد شد در کودکی قرآن را فراگرفت. آیت الله تهامی پس از تحصیل مقدمات علوم دینی در شهر خود به مشهد و سپس نجف رفت تا بر معلومات خود بیفزاید و سرانجام به درجه عالی اجتهاد دست یافت. آنگاه به درخواست مردم شهر خود برای تبلیغ و ارشاد مردم به بیرجند بازگشت و منشأ خدمات فراوان گردید. او با تأسیس مدرسه علمیه معصومیه به تربیت شاگردان همت گماشت و یک کتابخانه و سه مسجد نیز تاسیس کرد.

 

 

درگذشت  ایلیا اِرِنْبورْگْ، ادیب و نویسنده بزرگ روسی

56 سال پیش در چنین روزی، 31 اوت 1967 میلادی:  "ایلیا اِرِنْبورْگْ"(Ilya Grigoryevich Ehrenburg ) ادیب و نویسنده بزرگ روسی درگذشت. ایلیا گریگوریویچ اِرِنْبورْگْ، داستان پرداز، منتقد و نمایش‌نامه ‌نویس بزرگ روسی در 17 ژانویه 1891م در کیِف اوکراین به دنیا آمد و از بیست سالگی به سرودن اشعار پرداخت. او از دوران دانشجویی به فعالیت‌های انقلابی روی آورد و پس از چندی، راهی فرانسه شد تا این‌که هم‌زمان با پیروزی انقلاب شوروی در سال 1917م به کشورش بازگشت. اِرِنبورگ سال‌های طولانی با سمت خبرنگاری، در اروپای غربی و فرانسه به سر برد و در طی دوران جنگ داخلی اسپانیا راهی این کشور گردید. از این رو به علت فعالیت‌های هنری خویش و به ویژه خبرنگاری، به دریافت عالی‌ترین نشان‌های ادبی و اجتماعی کشور شوروی نائل آمد.  اِرِنبورگ تنها نویسنده شوروی زمان خویش بود که درباره زندگی و فرهنگ غرب، آگاهی وسیعی دارد و با ادراک عمیق و لحن انتقادآمیز درباره آن بحث می‌ کند. م از اِرِنبورگ آثار متعددی برجای مانده که راه‌های اروپا، اندیشه‌هایی درباره آینده، حکایات جنگی، صلح، توفان و رویدادهای زمین از آن جمله‌ اند. هم‌چنین ماجراهای شگفت‌ انگیز ژولیو ژورِنیتو را که هجو غرب است بهترین کار او می‌ دانند. ایلْیا اِرِنْبورْگْ سرانجام در 31 اوت 1967م در 76 سالگی درگذشت.

 

 

ناپدید شدن امام موسی صدر در سفر به لیبی

 45 سال پیش در چنین روزی، سی و یکم اوت سال 1978 میلادی:

امام «موسی صدر» در جریان سفری به لیبی، بطور مرموزی ناپدید شد. امام موسی صدر در سال 1928 در شهر مقدس قم ـ در ایران ـ متولد شد. وی پس از تحصیل راهی لبنان شد. درآن زمان، مسلمانان لبنان در بدترین شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسر می بردند. از این رو امام موسی صدر، دست به اقدامات اساسی و مهم برای بهبود وضعیت آنان زد و طرح تشکیلات مربوط به امور شیعیان موسوم به «مجلس اعلای شیعیان لبنان» را در مجلس این کشور به تصویب رساند و به ریاست این مجلس انتخاب شد. امام موسی صدر، از مبارزه فلسطینی ها علیه رژیم صهیونیستی کاملا حمایت می کرد و «حرکت المحرومین» را در همین راستا و همچنین برای دفاع از حقوق مسلمانان لبنان تاسیس کرد. تا کنون تلاش های فراوانی برای اطلاع از سرنوشت امام موسی صدر انجام شده که به نتیجه مشخصی نرسیده است.

 

 

استقلال ازبکستان از شوروی

32 سال پیش، در روز سی و یکم اوت سال 1991 میلادی:

ازبکستان از کشورهای آسیای مرکزی، از شوروی مستقل شد. ازبکستان از قرن ششم پیش ازمیلاد، جزو قلمرو امپراتوری ایرانی هخامنشی بود و پس از آن چند سلسله دیگر ایرانی و غیر ایرانی بر آن حکومت کردند. پس از ظهور اسلام و فتح ازبکستان توسط مسلمانان در نیمه دوم قرن هفتم میلادی، آئین و فرهنگ اسلامی در این سرزمین رواج یافت. در اواخر قرن نهم میلادی که سلسله ایرانی سامانیان در ازبکستان به قدرت رسید، فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در این کشور به اوج شکوفایی خود رسید. اما حمله مغولان در قرن سیزدهم میلادی، خسارات جبران ناپذیری در ازبکستان برجای گذاشت و زمینه را برای تسلط قوم ازبک بر این کشور فراهم کرد. نفوذ روسها در ازبکستان از اواخر قرن هجدهم آغاز شد و در سال 1876 میلادی، روسیه، این سرزمین را به طور کامل تصرف کرد تا آنکه در سال های آخر دهه 1980 و آغاز فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری های آن، ازبکستان نیز استقلال خود را اعلام کرد. ازبکستان، بیش از 447 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و با قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و افغانستان مرز مشترک دارد.

 

 

استقلال قرقیزستان از شوروی

 32 سال پیش در چنین روزی، سی و یکم اوت سال 1991 میلادی:

کشور قرقیزستان در آسیای مرکزی با اعلام استقلال خود از شوروی، این روز را روز ملی نام نهاد. ورود قوم قرقیز به قرقیزستان کنونی از زمان پیدایش امپراتوری مغول در قرن سیزدهم میلادی آغاز شد، اما اسلام از اوایل قرن هفدهم به قرقیزستان راه یافت و در قرن نوزدهم، از رشد و گسترش بیشتری در این کشور برخوردار شد. قرقیزستان از سال 1876 رسما تحت تسلط روسیه درآمد مهاجرت گروه کثیری از روسها به این کشور و اشغال مرغوبترین اراضی کشاورزی آن، باعث نارضایتی مردم قرقیزستان و آغاز قیام هایی علیه روسیه شد که تا سال 1922 ادامه داشت. قرقیزستان نظیر سایر جمهوری های شوروی، در جریان فروپاشی شوروی، در چنین روزی استقلال خود را اعلام کرد. کشور قرقیزستان با چین، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان همسایه است و 198 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.

 

 

درگذشت «محمد کریم پیرنیا» نویسنده و پژوهشگر معماری سنتی ایران 

 26  سال پیش، در روز نهم شهریور سال 1376 هجری شمسی: 

«محمد کریم پیرنیا» نویسنده و پژوهشگر معماری سنتی ایران درگذشت. وی در سال 1299 هجری شمسی در شهر یزد در مرکز ایران متولد شد و تحصیلات خود را تا سطح دبیرستان در همانجا به پایان برد. پیرنیا سپس عازم تهران شد و در دانشکده هنرهای زیبا مشغول فراگیری معماری شد. اما او دروس دانشگاهی را در مورد معماری ایران کامل نمی دانست و به همین دلیل، خود دست به تحقیق و گفتگو با معماران صاحب نام ایران زد و نتایج پژوهش های خود را در قالب کتاب ها و مقالات متعدد در اختیار همگان قرار داد. استاد پیرنیا علاوه بر زبان های عربی و عبری، به زبان باستانی ایرانی یعنی پهلوی و خط میخی آشنایی داشت. وی که ملقب به «پدر معماری سنتی ایران» است، همچنین مدت ها استاد دانشگاه بود. از جمله کتاب های این معمار برجسته ایرانی می توان به «آشنایی با معماری اسلامی ایران»، «هندسه در معماری» و «شیوه های معماری ایران» اشاره کرد.

 

 

رحلت آیت الله «اسماعیل صالحی مازندرانی» عالم و مجاهد برجسته

 22 سال پیش، در روز نهم شهریور سال 1380 هجری شمسی: 

آیت الله «اسماعیل صالحی مازندرانی» عالم و مجاهد برجسته دار فانی را وداع گفت. وی در سال 1312 ه.ش در یکی از شهرهای شمال ایران متولد شد و در کودکی قرآن را آموخت. این عالم وارسته در تهران، قم و مشهد دروس دینی را تا عالی ترین سطوح فراگرفت و خود سال ها به تدریس آنها پرداخت. کسب علم و دانش، آیت الله صالحی مازندرانی را از مبارزه با ظلم و استبداد رژیم پهلوی غافل نکرد تا جایی که از سوی رژیم خودکامه شاه، به زندان و تبعید محکوم شد. وی در جریان انقلاب اسلامی ایران فعالیت خود را تشدید کرد و پس از پیروزی انقلاب، مناصب مهمی را برعهده داشت. برخی از آثار وی عبارتند از: «مناسک حج»، «مفتاح البصیره فی فقه الشریعه» و رساله ای در اثبات ولایت فقیه.

 

 

جان باختن هزاران نفر از مردم مسلمان عراق در زمان برگزاری مراسم عزاداری

18 سال پیش، در روز سی و یکم اوت سال 2005 میلادی:

نزدیک به هزار تن از مردم مسلمان عراق به هنگام برگزاری مراسم عزاداری در شهر کاظمین - در نزدیکی بغداد - جان باختند. در این مراسم بیش از یک میلیون نفر از مسلمانان عراقی مشغول عزاداری برای امام موسی کاظم (ع) هفتمین امام شیعیان بودند. در این حال تحریکات عده ای مشکوک به همراه شنیده شدن صدای چند انفجار باعث هجوم جمعیت برای خروج از منطقه شد که در اثر آن صدها تن زیر دست و پا یا به دلیل سقوط از پل، کشته و مجروح شدند.